Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
yıl sonra, 7 Nisan 2009’da Peru eski<br />
devlet başkanı Alberto Fujimori Peru<br />
Yüksek Mahkemesi’nde 1990’ların<br />
başında başkanlığı döneminde<br />
gerçekleşen kaybetmeler, toplu<br />
infazlar, keyfi göz altıların baş mimarı<br />
olduğu gerekçesiyle 25 yıl hapse<br />
mahkum edildi.<br />
Guatemala Tarihi Aydınlatma<br />
Komisyonu ise 1960 ile 1996 arasında<br />
süren çatışmalarda 200 bin kişinin<br />
öldürüldüğünü, ihlallerin yüzde<br />
93’ünün devlet sorumluluğunda<br />
olduğunu ortaya çıkardı. 1982-1983<br />
yıllarında 1,771 Maya yerlisinin<br />
öldürülmesi nedeniyle suçlanan Rios<br />
Montt’a, komisyon çalışmalarından 15<br />
yıl sonra, 80 yıl hapis cezası verildi. 3<br />
Soykırım suçundan ilk kez hüküm<br />
giyen devlet başkanı olan Rios Montt,<br />
yerlilerin göçe zorlanması, taciz ve<br />
işkenceyle de suçlanıyordu.<br />
Hem yukarıda hem de kitabın ikinci<br />
bölümünde yer alan örneklerin<br />
gösterdiği gibi dünyanın birçok<br />
yerinde hakikat komisyonlarının<br />
çalışmaları, yargılamalardan, devletin<br />
özür dilemesine, bireysel veya toplu<br />
tazminat programlarının hayata<br />
geçirilmesinden geçmişi anmak,<br />
unutturmamak üzere anıtlar yapılması,<br />
eski işkence merkezlerinin müzelere<br />
dönüştürülmesi, toplu mezarların<br />
açılarak halen kayıp olanlarla ilgili<br />
bilgilere ulaşılmasına bir dizi bütünsel<br />
politikayla birlikte gerçekleşti.<br />
Dolayısıyla komisyonların çalışmaları<br />
hem hakikatlerin açığa çıkmasına -<br />
kimi örneklerde devlet arşivlerinin<br />
açılmasına -, hem devletin yaşanan<br />
ihlallerin tanıması ve mağdurlardan<br />
özür dilemesine, hem de bu ihlalleri<br />
doğuran kurumsal yapıların tasfiye<br />
edilmesine olanak tanıdı.<br />
<strong>Hakikat</strong> komisyonlarının çağırdığı<br />
bütünsel mekanizmalar bir yana<br />
bu komisyonlar çatışma boyunca<br />
duyulmayan, üstü örtülen sesleri ve<br />
anlatıları dolaşıma soktukları için<br />
de çok önemli. Çünkü bu anlatılar<br />
ve sesler, yaşanan çok katmanlı<br />
tahribatın nasıl oluştuğunu, hangi<br />
yapılarla ortaya çıktığını, kimlerin<br />
nasıl rol aldığını kısacası bu<br />
dehşetin nasıl mümkün olduğunu<br />
ortaya koyuyor. Neredeyse bütün<br />
çatışma dönemlerinin ortak özelliği<br />
bir sırlar rejimi kurmuş olmaları.<br />
Güney Afrika’da bir kısmı halka<br />
açık oturumlarla alınan 20.000’in<br />
üzerindeki tanıklıktan birinde, ailesi<br />
polis tarafından katledilen genç bir<br />
kadın, af komisyonunun “Bunları<br />
ailene yapanları affedebilecek misin”<br />
sorusuna şöyle cevap verir: “Affetmek<br />
istiyorum, ama kimi affedeceğimi<br />
bilmek istiyorum.” 4<br />
Nasıl ki uluslararası hukukta “adalet/<br />
adil yargılama hakkı” yaygın olarak<br />
tanınan bir hak ise, özellikle son 15-<br />
3 Bu karar daha sonra Yüksek Mahkeme tarafından bozulmuş<br />
olsa da, Rios Montt yeniden yargılanacak ve insan hakları<br />
örgütlerinin mücadeleleri devam ediyor.<br />
4 Cradock Dörtlüsü diye bilinen bu vaka ile ilgili daha fazla bilgi<br />
için: http://www.iol.co.za/news/south-africa/no-amnesty-forkillers-of-cradock-four-1.23218#.VCArq5R_vm4<br />
SUNUŞ BÖLÜM ADI<br />
9
Change language