Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
generallerin yanı sıra solcu gerilla liderlerini de<br />
yargılayarak “denge politikası” yürüttü. Hükümet<br />
ayrıca liberal demokrasinin kesintiye uğramadan<br />
sürmesini sağlama gerekçesiyle 1986 ve 1987<br />
yıllarında çıkardığı af yasalarıyla albay ve daha alt<br />
rütbedeki askerleri yargılamadan muaf kıldı. 78<br />
Alfonsín hükümetinin askerler için çıkarttığı af<br />
yasaları sonradan gelen iktidarlar sürecinde<br />
iptal girişimlerine konu olduysa da, 2001<br />
yılına kadar statüko değişmeden kaldı. 6 Mart<br />
2001 tarihinde Federal Yargıç Gabriel Cavallo,<br />
çıkarılan af yasasının Arjantin’in imzalamış<br />
olduğu uluslararası anlaşmalara aykırı olduğuna<br />
karar verdi. 79 Böylece “kirli savaş” döneminde<br />
yaşanan ihlallere ilişkin soruşturmaların yeniden<br />
başlaması mümkün oldu.<br />
Bugün Arjantin’deki adalet arayışı hala devam<br />
ediyor. 300’ü aşkın dava, aradan yaklaşık 35<br />
78 Hükümetin bu muafiyet yasalarını, darbe dedikodularının<br />
önünü almak için çıkardığı iddia edildi. Ayrıca 1989’da Menem<br />
hükümeti, hüküm giymiş askerleri affetti, bu af cezasızlık<br />
sürecinin son halkası oldu.<br />
79 Bu karar Arjantin’de cezasızlık zırhının kırılması bağlamında<br />
verilmiş belki de en önemli karardı. Karar, aynı zamanda<br />
insanlığa karşı işlenen suçların zamanaşımı ve af kalkanından<br />
yaralanamayacağına ilşkin uluslararası teamülle de uyumluydu.<br />
Cavallo af yasalarının Anayasa’ya aykırı ve yok hükmünde olduğu<br />
kararını genç bir çiftin kaybedilmesi suçuyla yargılanan iki polis<br />
memurunun davasında verdi. Davaya konu olan olayda, 28 Kasım<br />
1978 yılında emniyet güçleri Şili vatandaşı José Poblete Roa ve<br />
karısı Gertrudis Hlaczik’i kaçırdı. 8 aylık kızları Claudia Victoria da<br />
onlarla beraberdi. Buenos Aires’teki gizli gözaltı merkezlerinden<br />
biri olan Olimpo Garajı’nda tutuldular ve işkence gördüler. Kızları<br />
Claudia, büyükannesine teslim edilmek üzere onlardan alındı.<br />
Genç çift kaybedildi, kızları da kayboldu. Büyükanne, 22 yıl süren<br />
uzun araştırmalar sonunda Claudia’yı yüksek rütbeli emekli bir<br />
polis memurunun ailesiyle onların kızı olarak yaşarken buldu.<br />
Cavallo genç çiftin kaybedilmesinden sorumlu iki polisi çocuk<br />
kaçırma ve kimliğini gizleme suçundan mahkum etti. Bu karar da<br />
kaybedilenlerin çocuklarının cunta ve emniyet güçlerinin ailelerine<br />
verildiği, pek çok olaydaki gibi, af yasaları nedeniyle hiçbir etki<br />
ve sonuç yaratmadan geçebilirdi. Ancak 2000 yılının Ekim ayında<br />
CELS (El Centro de Estudios Legales y Sociales/Hukuki ve Sosyal<br />
Çalışmalar Merkezi), Yargıç Cavallo’ya iki polis memurunun yanı<br />
sıra 7 polisin de genç çiftin kaybedilmesi ve işkenceden geçirilmesi<br />
suçuyla yargılanması ve af yasalarının yok hükmünde sayılması<br />
için başvuru yaptı. Cavallo, her iki af yasasının da Arjantin<br />
Anayasası’nı ve Arjantin’in taraf olduğu uluslararası anlaşmaları<br />
ihlal ettiği gerekçesiyle yok hükmünde sayılmasına karar<br />
verdi. 2001 Kasım’ında üç kişiden oluşan Federal Mahkeme de<br />
Cavallo’nun kararını onayladı. Karardan bir süre sonra ardı ardına<br />
işkence ve zorla kaybetme davaları açıldı, failler ve sorumlular<br />
hakkında mahkumiyet kararları verildi.<br />
yıl geçmesine rağmen, hala sürdürülüyor.<br />
Verilere göre, insanlığa karşı işlenen suçlardan<br />
yargılananların sayısı 2007’de 922 iken, 2012<br />
Ağustos ayında 1926’ya yükseldi. 266 kişi bu<br />
suçlardan mahkum edilmişken, 799 kişinin<br />
mahkemesi henüz sürüyordu. 80 Sivil toplum<br />
örgütleri bu davaların hala takipçisi ve adaletin<br />
tesis edileceğine ilişkin inançlarını koruyorl.<br />
e. Arjantin’de <strong>Hakikat</strong>lerin Ortaya Çıkarılması<br />
Sürecini Diğer Deneyimlerden Ayıran Özellikler<br />
■ Öncelikle belirtmek gerekir ki, Arjantin <strong>Hakikat</strong><br />
Komisyonu’nun Nunca Más 81 başlıklı raporu diğer<br />
ülkelerdeki benzer raporların aksine yayımlanır<br />
yayımlanmaz ‘best seller’ oldu.<br />
■ Başkan Alfonsín, Komisyon raporunu ve<br />
bulgularını onaylamakla kalmadı, devlet suçları<br />
için halktan özür diledi ve Komisyon çalışmalarını<br />
yansıtan iki saatlik bir belgeselin ulusal<br />
kanallarda yayınlanmasını sağladı. Buna karşın<br />
ordu, raporu reddetti.<br />
■ 1992 yılında “kirli savaş” döneminde kaybedilen<br />
insanların kaybolan ve evlat edinilen çocuklarının<br />
bulunması amacıyla Kimlik Hakkı için Ulusal<br />
Komisyon kuruldu.<br />
■ 1994 yılında Arjantin Anayasası’nda değişikliğe<br />
gidilerek demokrasi güçlendirildi. Yeni Anayasa’ya<br />
imzalanan uluslararası anlaşmaların Anayasa<br />
gücünde olduğu hükmü ve insan haklarının<br />
korunması için devletin pozitif yükümlülükleri<br />
eklendi.<br />
■ Komisyon tarafından toplanan bilgiler<br />
Cunta yöneticilerinin yargılanması ve mahkum<br />
edilmesi için esas teşkil etti. Ancak 1986 ve<br />
1987 yıllarında çıkartılan yasalar diğer faillerin<br />
cezalandırılmasının uzun süre ertelenmesine<br />
neden oldu. Af yasalarının 2003’te iptal<br />
edilmesiyle yaklaşık 700 kişi için yeni davalar<br />
açıldı.<br />
80 Bkz. http://www.hrw.org/world-report/2013/countrychapters/argentina<br />
81 Bir Daha Asla!<br />
BÖLÜM HAKİKAT ADI KOMİSYONU DENEYİMLERİ<br />
83
Change language