Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
d. Nihai Raporun Yaptığı Tespitler, Tavsiyeler<br />
ve Siyasi-Hukuki Etkileri<br />
Komisyon’un hazırladığı rapor, Aralık 2005’te<br />
Kral’a sunuldu ve izleyen süreçte halka da<br />
açıklandı. 742 kişinin yaşadığı çeşitli ihlaller<br />
rapor sayesinde açığa çıkarıldı. Rapor aynı<br />
zamanda ilgili zaman zarfında uygulanan<br />
politik şiddet pratiklerinde devletin rolünün<br />
hangi ölçüde olduğunu da ortaya koydu. Ancak<br />
suçluların adı açıklanmadı, hatta Komisyon’a<br />
katılanlar suçluları afişe etmeyeceklerine dair<br />
imza vermek zorunda bırakıldılar.<br />
Komisyon tarafından yapılan tavsiyeler ise<br />
şöyleydi: [1] Yürütme organının gücünün<br />
azaltılması, yasamanın güçlendirilmesi ve<br />
yargı bağımsızlığının artırılması, [2] Güvenlik<br />
sektöründe reformlar yapılması, ceza hukukunda<br />
değişikliklere gidilmesi ve cinsel şiddete karşı<br />
yasaların yürürlüğe konması, [3] Uluslararası<br />
Ceza Mahkemesi Statüsü’nün imzalanıp<br />
onaylanması ve idam cezasının kaldırılması,<br />
[4] Yetkili mercilerin soruşturmaları devam<br />
ettirmesi, [5] İncelenen 16.000 tazminat<br />
başvurusundan 9.779 mağdura maddi tazminat<br />
ödenmesi, sağlık giderlerinin karşılanması ve<br />
psikolojik destek verilmesi; bazı topluluklara<br />
toplu tazminat verilmesi.<br />
dağıtımı neredeyse tamamlanmıştı ve 16.000<br />
kişiye toplam 85 milyon dolar tazminat<br />
ödendi. Topluluklar için belirlenen tazminat<br />
programlarının uygulamasını yürütmek üzere bir<br />
mekanizma da kuruldu.<br />
Komisyon’un yaptırım gücünün sadece maddi<br />
tazminatla sınırlı olmasına ve suçluların<br />
isimlerinin ifşa edilememesine karşın, Fas<br />
yeni bir döneme girdi. 2011 yılında, mutlak<br />
bir otoriteye sahip olan monarkın anayasal<br />
monarşiye geçişinin teminatı olacak yeni anayasa<br />
%98,5 evet oyu ile kabul edildi. Yeni anayasa<br />
ile Kral kendisini din işleri ve devlet temsili ile<br />
sınırlayan ve parlamentonun yetkilerini arttıran<br />
dönüşümü kabul etti. Kadın hakları ve Berberi<br />
azınlığın hakları da tanınarak anayasal güvence<br />
altına alındı. Ancak bu olumlu gelişmelere<br />
karşın Kral hala, ulema konseyinin, istihbarat<br />
servislerinin, bakanlar konseyinin, güvenlik<br />
güçlerinin ve askeriyenin başkanı konumunda.<br />
e. Fas’taki <strong>Hakikat</strong>leri Ortaya Çıkarma Sürecini<br />
Diğerlerinden Ayıran Özellikler<br />
■ Fas’ta yaşanan hakikatleri ortaya çıkarma<br />
süreci Komisyon’un kurulması öncesinde bir<br />
rejim değişikliği olmadığı için istisnai bir konuma<br />
sahip.<br />
Kral, Komisyon’un tavsiyelerini halkın<br />
önünde kabul etti ve İnsan Hakları Danışma<br />
Komisyonu’nu tavsiyelerin uygulanmasını<br />
izlemekle görevlendirdi. Ayrıca tavsiyelerin<br />
yeniden düzenlenmiş bir anayasaya dahil<br />
edileceğini de açıkladı. Ancak bugün hala<br />
Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü<br />
onaylanmamış ve idam cezası da, uygulanmasa<br />
da, yasal olarak kaldırılmamış durumda.<br />
Komisyon’un ortaya koyduğu hakikatler ışığında<br />
hiçbir yargılama gerçekleşmedi. Bazı suçlular,<br />
devlet görevlerini nihai rapor sonrasında da<br />
sürdürdüler.<br />
Ağustos 2007’de İnsan Hakları Danışma Konseyi,<br />
II. Hasan zamanında yaşanan ihlallerden zarar<br />
gören 23.676 mağdurun tazminat aldığını<br />
açıkladı. 2007’nin sonunda bireysel tazminatların<br />
■ Tazminatlar açısından başarılı<br />
uygulamalar gerçekleşmesine karşın,<br />
yargılama, hesap verme, suçluları<br />
bulma ve adlarını açıklama gibi<br />
uygulamalar gerçekleşmedi. Suçluların<br />
adı ifşa edilmediğinden faillerden<br />
bazıları hala devlet kademelerinde<br />
görevlerini sürdürdüler. Komisyon’un<br />
en çok eleştiri alan yönlerinden birisi bu<br />
oldu.<br />
■ Bir başka eleştiri de Komisyon’un görev<br />
tanımının sadece zorla kaybetmeleri,<br />
yasadışı ve keyfi tutuklamaları kapsaması,<br />
işkence ve ifade özgürlüğü ihlallerini dışarıda<br />
bırakmasıydı. Raporda Kral II. Hasan’ın adının<br />
geçmemesi yönünde sansür etkili oldu.<br />
Ayrıca raporun 1999’dan sonra, yani Kral II.<br />
112<br />
HAKİKAT KOMİSYONLARI
Change language