Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
komisyon üyeleri komisyon yasal statü<br />
kazanmadan önce belirlendiğinden, atamaların<br />
görüşmelerde temsil edilen taraflarla olan politik<br />
bağlantılara göre yapıldığına dair yaygın bir algı<br />
oluştu.<br />
Brezilya’da ise Ulusal <strong>Hakikat</strong> Komisyonu,<br />
2008 yılında düzenlenen Ulusal İnsan Hakları<br />
Konferansı’nda sivil toplumun dile getirdiği bir<br />
talep sonucunda ortaya çıktı. 30 Bu konferans,<br />
federal hükümetin düzenlediği insan hakları<br />
konulu en üst düzey toplumsal tartışmaydı.<br />
Konferansın bulguları, bir hakikat komisyonu<br />
kurulmasının gerekliliğine işaret eden Üçüncü<br />
İnsan Hakları Ulusal Planı’nı 31 şekillendirdi.<br />
Bunun sonucunda hükümet sivil toplumun da<br />
temsil edildiği bir çalışma grubu kurdu. Mecliste<br />
aylar süren görüşmelerin ardından yasa önergesi<br />
temsil edilen tüm siyasi partilerin desteğiyle<br />
kabul edildi ve Kasım 2011’de cumhurbaşkanı<br />
tarafından onaylandı. 32 Bugün Brezilya’da<br />
hakikat komisyonunun sahip olduğu güçlü siyasi<br />
meşruiyet ve kamuoyunun olumlu yaklaşımı,<br />
komisyonunun uzun bir diyalog süreci sonucunda<br />
kurulmasına ve farklı toplumsal kesimlerin<br />
projeye yönelik geniş desteğine borçludur.<br />
Komisyonun Siyasi ve Operasyonel<br />
Bağımsızlığı<br />
Komisyon üyelerinin ve onlara bağlı personelin<br />
çalışmalarını müdahaleyle karşılaşmadan<br />
yürütebilmesi gerekir. <strong>Hakikat</strong> komisyonları<br />
sadece ulusal yasal çerçeveye ve kendi yasal<br />
yetki çerçevelerine tabi olmalıdır. Komisyon<br />
üyeleri ve onlara bağlı personel yetkilerini<br />
korku, kayırma veya önyargı gibi etkenlerden<br />
bağımsız olarak kullanabilmelidir. Uygulamada<br />
bir komisyonun bağımsızlığı, yasal yetki<br />
30 11. Ulusal İnsan Hakları Konferansı, Brezilya, 15-18 Aralık<br />
2008. http://portal.mj.gov.br/sedh/11cndh/site/_index.html<br />
31 Brezilya İnsan Hakları Bakanlığı. Üçüncü İnsan Hakları Ulusal<br />
Planı (Terceiro Programa Nacional de Direitos Humanos, PNDH-<br />
3) 7.037/2009 Sayılı Kararname, güncelleme 7.177/2010 No.lu<br />
Kararname, http://portal.mj.gov.br/sedh/pndh3/ pndh3.pdf<br />
32 Brezilya Ulusal <strong>Hakikat</strong> Komisyonu Yetki Çerçevesi, bkz.<br />
yukarıdaki 21 no’lu not.<br />
çerçevesini fiili veya görünür bir baskı, hukuki<br />
dayanağı olmayan bir etki veya komisyon dışında<br />
herhangi bir kurum veya kişiye bağlı olmadan<br />
uygulayabilme yeterliliğiyle tanımlanır.<br />
Bir komisyonun bağımsızlığı için aşağıdaki<br />
koşulların gerçekleşmesi zorunluluk taşır:<br />
■ Komisyon üyelerinin şeffaf bir süreçle<br />
atanması<br />
■ Komisyon üyelerinin geçerli yasal bir neden<br />
olmadan görevden alınamayacağına dair yasal<br />
güvence<br />
■ Komisyon üyelerinin tehdit ve misillemelerden<br />
korunması<br />
■ Finansal, idari ve operasyonel özerklik<br />
Siyasi Bağımlılığın Getirdiği Riskler<br />
<strong>Hakikat</strong> komisyonları taraf tuttukları iddialarına<br />
yol açacak uygulamalardan kaçınmalıdır.<br />
Bu tür iddialar, komisyonların etkinliğini ve<br />
soruşturulan çatışma nedenlerini başarılı bir<br />
şekilde değerlendirebilme ve gereksinimleri<br />
karşılayabilme olanaklarını azaltır. Dünyanın<br />
birçok yerinde sivil toplum, devletin<br />
resmi soruşturmaları ağır ihlal iddialarını<br />
önemsizleştirmek veya görmezden gelmek için<br />
kullanmasından ötürü bu tür soruşturmalara<br />
yönelik derin bir güvensizlik taşır.<br />
Soruşturmaya tabi konuyla şüpheli veya<br />
güvenilmez bağları olan kişiler komisyona dahil<br />
edilmemelidir. <strong>Hakikat</strong>, Adalet ve Uzlaşma<br />
Komisyonu (TJRC) üyelerinin atanmasında<br />
yeterli inceleme yapılmayan Kenya, bu konuda<br />
tartışmalı bir örnek oluşturuyor. TJRC faaliyete<br />
geçtikten aylar sonra, komisyon başkanı<br />
hakkında yasadışı yollarla arazi edindiği ve diğer<br />
bazı suçlara iştirak ettiği iddiası ortaya atıldı.<br />
Başkanın istifasının ardından TJRC güvenilirliğini<br />
büyük ölçüde yitirdi. İddiaların değerlendirildiği<br />
dava süreci ve sebep olduğu komisyon içi<br />
kargaşa komisyonu bir yılı aşkın bir süre boyunca<br />
felce uğrattı.<br />
BÖLÜM BİR HAKİKAT ADI KOMİSYONUNUN MEŞRUİYETİNİ VE BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAMA VE KORUMA<br />
31
Change language