Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Hakikat</strong> komisyonunun başarısı için meşruiyet<br />
algısının oluşması gerekir. Toplumun,<br />
komisyonun gerçekten hakikatin peşinde<br />
olduğuna güvenmesi, mağdurları, tanıkları<br />
ve halkı katılım konusunda daha istekli kılar,<br />
bilgiye erişimi kolaylaştırır. Meşruiyet aynı<br />
zamanda komisyonu, geçmiş ihlal vakalarıyla<br />
ilgili sessizliği veya inkarı sürdürmede çıkarı olan<br />
karşıt siyasi gruplara karşı da korur.<br />
Meşruiyeti Güçlendirmek için Karşılıklı<br />
Müzakereye Dayalı Yaklaşım<br />
Yürütme veya yasama kararıyla kurulan çoğu<br />
hakikat komisyonu sınırlı bir doğrudan toplumsal<br />
katılımla kurulur. Bu olgu bazı durumlarda,<br />
siyasi geçiş dönemi sırasında hızlı davranma<br />
gerekçesine dayandırılabilir. Ancak, bu şekilde<br />
kolay yolu seçmek, tüm ilgili taraflarla nitelikli bir<br />
müzakere ilişkisinin oluşturulamaması ve tarafların<br />
sürece dahil edilememesi ile sonuçlanabilir.<br />
İdeal koşullarda, komisyonun ana<br />
hatları, hükümet, sivil toplum, mağdur<br />
grupları ve komisyonun çalışmalarından<br />
etkilenebilecek diğer kişi veya gruplar arasında<br />
gerçekleştirilecek açık görüşmeler üzerine<br />
kurulu bir müzakere yaklaşımıyla geliştirilir.<br />
Toplumsal katılımı sağlamak sadece meşruiyete<br />
bağlılığı göstermez, kanun yapıcıların,<br />
mağdurların ihtiyaçlarını anlamasına da yardımcı<br />
olur. Uzmanların ve topluluk temsilcilerinin<br />
görüşleri sözlü veya yazılı olarak veya atölye<br />
çalışmaları çerçevesinde bir araya getirilebilir. Bu<br />
müzakerelerin yönetimini genellikle ombudsman<br />
veya insan hakları komisyonu üyeleri gibi devlete<br />
bağlı hak kurumları gerçekleştirir.<br />
önceden ve bilgilendirilmeye dayalı onayını” alma<br />
yükümlülüğünün bir parçası olduğunu da göz<br />
önünde bulundurmak gerekir. 27<br />
Müzakere, hakikat komisyonunun çalışmalarının<br />
tüm aşamaları boyunca, komisyon kısa sürede<br />
kurulmuş olsa bile devam etmelidir. Sivil<br />
toplumla, özellikle de mağdur gruplarıyla iletişim<br />
ve diyalog, kesintisiz bir toplumsal geribildirim<br />
ve değerlendirmeye olanak tanımak için tüm<br />
çalışmalar sırasında varlığını sürdürmelidir.<br />
Güney Afrika <strong>Hakikat</strong> ve Uzlaşma Komisyonu<br />
(TRC), meclis tarafından yürütülen ve yasa<br />
tasarısı üzerine kamuya açık tartışmaların<br />
yer aldığı kapsamlı bir müzakere sürecinin<br />
sonucunda kuruldu. Yasama görüşmelerine<br />
katılım nihai uygulama aşamasında TRC ile ilgili<br />
devlet politikalarına yönelik toplumsal ilginin ve<br />
kavrayış düzeyinin artmasına yardımcı oldu.<br />
Gerekli koşulları yerine getiren bir müzakere<br />
mahalli bulunmadığı hallerde bile müzakereler<br />
etkili ve yaratıcı olabilir. Birleşmiş Milletler 1999<br />
yılında, Endonezya’nın Doğu Timor’u işgalinin<br />
ardından, Timor-Leste’de, Sergio Vieira de Mello<br />
liderliğinde onlarca halk toplantısı düzenledi.<br />
Yerel topluluklarla yapılan müzakereler<br />
Birleşmiş Milletler’in hakikat komisyonu için<br />
toplumsal uzlaşmayı kolaylaştıracak şekilde<br />
geleneksel yerel kanunları da dahil eden bir yetki<br />
çerçevesi geliştirmesine yardımcı oldu. 28<br />
Kaçırılan bir fırsata örnek olarak ise, 2002<br />
yılındaki barış görüşmelerinin sonucunda<br />
kurulan Demokratik Kongo Cumhuriyeti <strong>Hakikat</strong><br />
ve Uzlaşma Komisyonu verilebilir. 29 Burada<br />
Mağdur gruplarıyla müzakereler, hakikat<br />
komisyonunun kurulması aşamasında<br />
en yüksek önceliği taşımalıdır. Mağdur<br />
gruplarının katılımı ve güveni olmadan hakikat<br />
komisyonu mağdurların özgül ihtiyaçlarına<br />
inandırıcı çözümler geliştiremez. Yerli<br />
topluluklar ve bazı diğer gruplar açısından,<br />
haklarını etkileyecek herhangi bir politika<br />
konusunda “iyi niyete dayalı” müzakereler<br />
yürütmenin, devletin bu grupların “özgür,<br />
27 Birleşmiş Milletler Yerli Halklar Hakları Bildirisi, Genel Kurul<br />
Kararı 61/295, 7 Eylül 2007, A/RES/61/295. Bkz. Madde 19.<br />
28 UNTAET {Birleşmiş Milletler Doğu Timor Geçiş Dönemi<br />
Yönetimi} Doğu Timor’da Kabul, <strong>Hakikat</strong> ve Uzlaşma Komisyonu<br />
Kurulmasıyla İlgili Yönetmelik No. 2001/10, UNTAET/<br />
Reg/2001/10<br />
29 04/018 Sayılı kanun ile yaratılan Demokratik Kongo<br />
Cumhuriyeti <strong>Hakikat</strong> ve Uzlaşma Komisyonu (Commission Vérité<br />
et Réconciliation de la République Démocratique du Congo),<br />
www.leganet.cd/Legislation/DroitPenal/Loi01.18.30.07.2004.<br />
CVR.htm<br />
30<br />
HAKİKAT KOMİSYONLARI
Change language