Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
Hakikat Komisyonları
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
maddi yardımlarda en az %1’lik bir payın bu fona<br />
ayrılabileceği önerisi yapıldı, [4] Çatışma sürecinde<br />
hayatını kaybeden herkesin adının yer alacağı bir<br />
anıt yapılmalı, [5] İç savaşta hayatını kaybedenlerin<br />
anısına ve toplumsal uzlaşmayı anmak için bir<br />
ulusal gün ilan edilmeli, [6] Tavsiyelerin uygulanıp<br />
uygulanmadığını denetlemek üzere toplumu temsil<br />
eden kesimlerden bir forum oluşturulmalı.<br />
Bu tavsiyelere ek olarak, suça karıştığı<br />
belirlenmiş olan kişilerin cezalandırılmaları<br />
yönünde bir tavsiye raporda yer almadı. Bu<br />
tavsiyenin raporda yer almaması, bir yandan<br />
ülkenin siyasi dinamikleri ile alakalıyken, diğer<br />
yandan da mevcut yargı sisteminde faillerin<br />
yargılanmasının bir sonuç getirmeyeceğine dair<br />
inançla ilgiliydi.<br />
Nihai rapor açıklandıktan sonra hükümet ve<br />
ordu, Komisyon raporunu reddetti ve atılması<br />
gereken adımları denetlemesi planlanan bir forum<br />
oluşturulmasını engelledi. BM’nin baskısıyla<br />
1996 yılında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu<br />
yenilense de, kapsamlı bir yargı reformu yapılması<br />
önerisi de askıya alındı. Bununla beraber, bu<br />
önemli adımlar atılmamış olsa da, yaklaşık 200<br />
ordu mensubu görevlerinden uzaklaştırıldı ve hak<br />
ihlallerinin işlenmesine sebep olan yüksek rütbeli<br />
askerler ünvanları korunarak emekliye ayrıldı.<br />
Raporun yayımlanmasından beş gün sonra failler<br />
için bir af yasası çıkarıldı. Bu yasa ile faillerin<br />
Komisyon’un ortaya koyduğu hakikatler ışığında<br />
yargı sürecine dahil edilmeleri engellendi. 97<br />
e. El Salvador’da <strong>Hakikat</strong>lerin Ortaya<br />
Çıkarılması Sürecini Diğer Deneyimlerden<br />
Ayıran Özellikler<br />
■ Hükümet ve askeri güçler Komisyon<br />
raporunu reddetti, bu nedenle bir takip<br />
yapılanması oluşturulamadı. Çatışmanın<br />
tarafları hakikat komisyonunun ulaşacağı<br />
bulguları kabul edeceklerini en başında<br />
taahhüt etmiş olmalarına rağmen, El Salvador<br />
ordusu, raporun yayımlanması sonrasında<br />
97 Hayner, P. B. 1994:629.<br />
hazırladığı uzun cevap metnini ulusal<br />
televizyondan yayınlayarak Komisyon’un<br />
faaliyetlerinin yasadışı olduğunu ve devlet ile<br />
resmi bir bağının olmadığını ilan etti.<br />
■ 200 üst düzey yönetici ordudan atıldı. Ancak<br />
Komisyon raporunda ismi geçen yüksek<br />
komuta zincirinde yer alan kişiler raporun<br />
yayımlanmasından sonra tüm hakları korunarak<br />
emekli edildi.<br />
■ Komisyon’un önerdiği yargılamalar boyutu<br />
oldukça zayıf kaldı. Sadece birkaç önemli davada<br />
El Salvador hukukunun uluslararası hukuk<br />
kurallarını ihlal ettiği sonucuna varıldı.<br />
■ Çatışmanın ciddi seviyede yarattığı yıkım nihai<br />
raporda yer almasına rağmen, anlaşma sonrasında<br />
hiçbir tazminat programı uygulanmadı.<br />
■ Geçiş dönemi adaletinin tesis edilmesi için<br />
en başından itibaren süreç Birleşmiş Milletler<br />
tarafından yürütülmüş olsa da, ortaya çıkarılan<br />
hakikatlerin yarattığı siyasi ve hukuki etki çok<br />
kısıtlı kaldı. Birleşmiş Milletler’in de baskısıyla<br />
1996 yılında Ceza Muhakemeleri Usul<br />
Kanunu çıkarıldı ve bu kanunla avukatların ve<br />
mağdurların hakları genişletildi.<br />
■ Diğer hakikat komisyonları<br />
deneyimlerine kıyasla sivil toplumun<br />
sürece dahil olma düzeyi oldukça<br />
düşüktü. Bu nedenle, ortaya<br />
çıkarılan hakikatlerin yeterince<br />
gündemleştirilememesi Komisyon’un<br />
yarattığı siyasi ve toplumsal etkinin<br />
arzu edilen seviyede olamamasına<br />
yol açtı. Ayrıca, El Salvador <strong>Hakikat</strong><br />
Komisyonu raporunun dağıtım seviyesi<br />
ve ülke içerisinde ilgili kişi ve kurumlara<br />
ulaştırılma derecesi oldukça düşük<br />
kaldı. Medya üzerinde devam etmekte<br />
olan sansür mekanizmaları ve siyasi<br />
partilerin çatışmaya dair suskun kalmayı<br />
çıkarlarına uygun görmeleri hakikatlerin<br />
toplumsal hafızada yer etmesinin önüne<br />
geçti.<br />
BÖLÜM HAKİKAT ADI KOMİSYONU DENEYİMLERİ<br />
91
Change language