Hakikat Komisyonları

Komisyon’la paylaşarak önemli katkılarda
bulundu.
yönünde öneriler yapıldı ve kurumsal reformların
gerçekleştirilmesi gerektiği belirtildi.
İhtiyaç duyulan toplam $11.740.000’lık kaynağın
$4.430.000’lık kısmı çeşitli hükümetler ve
uluslararası fonlardan sağlandı.
d. Nihai Raporun Yaptığı Tespitler, Tavsiyeler
ve Siyasi-Hukuki Etkileri
Komisyon’un yapmış olduğu incelemeler, kayıt
altına aldığı tanıklıklar ve yaptığı analizler
ışığında, 28 Ağustos 2003’te, 10 ciltlik ve 8.000
sayfalık bir rapor yayımlandı. Rapor, Başkan ve
hükümet üyelerine sunuldu.
Komisyon’un elde ettiği bulgular şunlardı:
[1] Araştırma verilerine dayanarak çatışma
döneminde hayatını kaybeden insanların sayısı
61.007 ile 77.552 arasındadır. 132 Yüzbinlerce
kişi zorla yerinden edilmiştir. [2] Ölümlerin
%54’ünden Aydınlık Yol, %44,5’undan devlet ve
%1,5’undan Túpac Amaru sorumlu bulundu. [3]
Yasama, yargı, sivil toplum, medya ve eğitim
sistemi de şiddete yönelinmesi ve şiddetin
dozununun arttırılmasından kurumsal olarak
sorumlu bulundu.
Nihahi raporun yapmış olduğu tavsiyeler arasında
mağdurlara yönelik bir tazminat programının
başlatılması önemli yer tuttu. Çatışma sürecinde
mağdur olan kişiler ağırlıklı olarak toplumun
en yoksul olan kesimlerindendi. Nihai rapor
kapsamında ulusal uzlaşı çağrısı yapılarak,
Peru’da yaşayan halkların farklı etnik unsurlara
ve dillere sahip olduğunun altı çizildi. Rejimin
kendisini toplumun bu gerçeklerine göre yeniden
düzenlemesi gerektiği belirtildi. Tavsiyeler
arasında yer alan bir diğer konu da hak ihlalleri
gerçekleştiren faillere ilişkin af sorunuydu. Tespit
edilen hak ihlallerinin yargı sürecine götürülmesi
132 Bu, istatistiksel bir tahmin. CVR, 24 bin civarında ölüm
hakkında net bilgi toplayabildi. Sonra bu bilgi, istatistiksel
imputation tekniği kullanan Patrick Ball ve ekibine verildi,
ekip de tahmini olarak 69 bin kişinin öldürülmüş olabileceği
sonucuna vardı. Bunda Peru’daki siyasi merkezin özellikle yüksek
kesimlerde yaşayan yerli halktan kopukluğu önemli bir etmendi.
İyi niyetli çabalara rağmen çok temel bilgileri bile toplamak
mümkün olamadı.
Komisyon bulgularının gündemleştirilmesi
amacıyla, tüm hakikat arayışı süreci ve geçmiş
ihlaller adım adım fotoğraflanarak, 1.700
karelik bir fotoğraf projesi yapıldı. Yuyanapaq:
Para recordar 133 isimli sergi farklı şehirlerde
açıldı ve bu çalışma kitap olarak da yayımlandı.
Kamuya açık olarak gerçekleştirilen oturumlar
televizyondan yayınlandı ve diğer basın-yayın
araçları etkin bir şekilde kullanılarak ortaya
çıkarılan hakikatlerin çok sayıda kişiye ulaşması
sağlandı.
Komisyon’un ortaya çıkarmış olduğu hakikatlere
ilişkin devletin üst düzey mercilerinden olumlu
tepkiler geldi. Kasım 2003’te Başkan Toledo,
çatışmalı süreçte yaşananlar nedeniyle acı çeken
herkesten devlet adına özür diledi. Bununla
beraber, CVR’nin yapısal reform önerilerinin
çoğu hayata geçirilmedi. Yine de, raporda ortaya
konan reformlar çerçevesi sonraki süreçler için
yol gösterici bir belge olma niteliği kazandı.
Tanınan yetki alanı doğrultusunda, Komisyon
hiçbir zaman mahkemelerin görevini
üstlenmedi. Zaten sivil toplum kuruluşları
da yargılamaların önünün açık kalması için
Komisyon’un “adalet sağlama” işlevinin
olmaması gerektiğini savunmuştu. 134
Yargılama süreci ayrıca devam etti. Ekim
2006’da, mahkeme Aydınlık Yol’un liderini
ve yardımcısını ömür boyu, diğer on kişiyi
ise farklı sürelerde hapis cezasına çarptırdı.
Ayrıca, bir askeri üstte elliden fazla insanın
kaybedilmesi ve infaz edilmesinden sorumlu
tutulan askeri yetkililer hakkında tutuklama
kararı çıkarıldı. Ocak 2003’te ise Anayasa
Mahkemesi, 1992’de (Fujimori döneminde)
yürürlüğe giren terörle mücadele yasasının bazı
maddelerini anayasaya aykırı bularak iptal etti.
Bu çerçevede, sivillerin askeri mahkemelerde
133 Belgelemek/Hatırlamak.
134 Yine de CVR, 42 davayla ilgili bilgileri savcılığa verdi ve o
bilgiler mahkemeler tarafından kullanıldı. Fujimori’yi mahkum
eden kararda CVR raporuna referans vardı..
108
HAKİKAT KOMİSYONLARI