Nr 2/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej BG AGH

W 100-lecie II nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curieczych ludzi: dlatego każdy dążyć powiniendo poprawy własnej doli, a jednocześniedzielić odpowiedzialność za całą ludzkość. Jestbowiem szczególnym naszym obowiązkiempomagać tym, którym możemy być najbardziejużyteczni.” 3 To ze względu na wierność tymzasadom swój naukowy dorobek oddała wielkauczona na użytek całej ludzkości.Związek tego miejsca z młodą Marią Skłodowskąilustruje zasługi Muzeum w niesieniupomocy tym wszystkim, którzy w tym czasienie mieli szansy zdobywania wiedzy w polskichplacówkach naukowych, chociaż formalnychmożliwości dawania wykształcenia Muzeumna początku nie posiadało. Pomóc przetrwaćnajtrudniejszy okres – oto zadanie, jakiegopodjęli się organizatorzy, ofi arodawcy i pracownicynaukowi związani z Muzeum. Po latachprof. Tadeusz Miłobędzki, chemik, pisało tych zasługach następująco: „Imię MuzeumPrzemysłu i Rolnictwa w Warszawie powinnobyć otoczone czcią w niepodległej Polsceza to wszystko czym się kulturze ojczystejprzysłużyło w okresie okrutnego jej prześladowania.Przypomnę, że w pracowniach; fi zyczneji chemicznej odbywała naukę panna MariaSkłodowska, późniejsza Pani Curie, którą sięojczyzna tak chlubiła”.W 1913 roku podczas pobytu w Warszawieto właśnie tę salę wybrała na miejsce swegopierwszego po 20 latach spotkania ze środowiskiemnaukowym. Wykład o nowych promieniotwórczychpierwiastkach miał miejsce 2 grudniawieczorem. Krakowski „Czas” relacjonującto spotkanie pisał „Znakomitą uczoną witanona mównicy owacyjnie i dziękowano za wspaniaływykład gorącymi, długotrwałymi oklaskami.Do udostępnienia odczytu przyczyniły się liczne,nader udatnie wykonane doświadczenia tegosamego dnia odbył się w salonach ResursyKupieckiej raut ku uczczeniu p. Skłodowskiej-Curie.” Dodam do tej relacji, że po wykładziew pokoju mieszczącym się na bezpośrednimzapleczu tej sali odbyło się spotkanie z gronemnajbliższych znajomych i przyjaciół, gdzie dziękowanojej za wszystko, co zrobiła dla naukii dla kraju, o czym wiemy ze wspomnień prof.chemii Tadeusza Miłobędzkiego.W służbie oświatyZ działalnością oświatową najsilniej związanajest tradycja Sali Odczytowej, w której przezkilkadziesiąt lat odbywały się wykłady, odczytyi kursy organizowane przez Muzeum i inneorganizacje społeczne Warszawy. Odbywałysię w języku polskim, gdyż Muzeum jako fundacjaprywatna tylko sprawozdania składałow języku rosyjskim.Inicjatorem działalności odczytowej Muzeumbył w 1897 roku prof. Bronisław Znatowicz,chemik z wykształcenia, wykładowca w prywatnychszkołach średnich, znany działaczspołeczny, popularyzator nauk przyrodniczych.Powstał dzięki niemu Oddział KrzewieniaWiedzy, który przyjął nazwę Oddziału Odczytowego.Salę odtąd właśnie zaczęto nazywaćSalą Odczytową, która to nazwa przetrwałado II wojny światowej i do której powróciliśmyprzed 6 laty. Kierownikiem Wydziału Odczytówbył prof. Stanisław Kalinowski kierującyPracownią Fizyczną, znakomity uczony i pedagog,organizator środowiska warszawskichnauczycieli, prezes koła Wychowawców, którewzięło aktywny udział w organizowaniu strajkuszkolnego w 1905 roku a następnie bojkotuuczelni rosyjskich, Uniwersytetu i Politechniki.Słynne spotkanie rodziców rozstrzygająceo losach strajku miało miejsce w tym gmachu.Wzięło w nim udział wg różnych źródeł od 1,8do 3 tys. osób. Akcja strajkowa dała począteknowym inicjatywom oświatowym w Warszawie.Powstały m.in. słynne Kursy TowarzystwaNaukowego z myślą o studiującej młodzieży.Warszawa żyła wtedy atmosferą pewnej liberalizacjiżycia społecznego po pierwszej rewolucjirosyjskiej w 1905 roku. W szkołach prywatnychprzywrócono możliwość wykładów w językupolskim. Możliwe były nowe inicjatywy oświatowe,głównie w zakresie szkolnictwa zawodowego.Powstały wtedy przy Muzeum pierwszeośrodki szkolnictwa. Zaroiło się od różnegorodzaju kursów. Podlegały pod bardziejliberalnie nastawione rosyjskie ministerstwoprzemysłu i handlu a ponadto można byłouzyskać na ich organizacje dotacje rządowez Petersburga. Wśród członków Komitetu wielebyło osób mających znajomości w rosyjskichośrodkach władzy, należał do nich długoletniprezes Władysław Kiślański. To za jego przyczynąMuzeum stało się centrum kształceniazawodowego w ówczesnej Warszawie.W 1906 roku Muzeum udostępniło sale wykładowei pracownie naukowe dla Wydziału RolniczegoTKN. Wydział przybrał w 1911 rokudogodniejszą z punktu widzenia nadzoruoświatowego postać Kursów Przemysłowo-Rolniczych a w 1916 roku, już po opuszczeniuWarszawy przez Rosjan – Wyższej Szkoły Rolniczej.We wrześniu 1918 roku, a więc na krótkoprzed aktem niepodległości, szkoła ta stałasię placówką państwową i zmieniła nazwęna Szkołę Główną Gospodarstwa WiejskiegoKrólestwa Polskiego. Zajmowała ona wielelokali wynajętych dla jej potrzeb ale ta sala ażdo czasu przeprowadzki do własnego gmachuprzy ul. Rakowieckiej pełniła rolę auli głównej.Tu odbywały się uroczyste inauguracje rokuakademickiego. Spełniały się w ten sposóbmarzenia i plany założycieli Muzeum, aby odrodzonepaństwo mogło przejmować i prowadzićte formy szkolenia, które w czasach zaborównie mogły liczyć na państwową pomoc.Na progu niepodległości, gdy spod opiekuńczychskrzydeł odeszły z Muzeum dawne pracownie,przystąpiono do zasadniczej reorganizacjidziałalności muzeum, które przeobraziłosię istotnie w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.W 1924 roku przy okazji odbywającego siętakże w tej sali I Kongresu Rolniczego przesądzonoo potrzebie powołania Działu RolniczegoMuzeum, gdyż dotąd gromadzono jedynie zbioryarcheologiczne, etnografi czne i przyrodnicze.Z myślą o rozwinięciu działalności muzealniczejw 1937 roku Muzeum Przemysłu i Rolnictwauzyskało od Ministerstwa Oświaty gmachna ulicy Podwale, gdzie mieściło się MuzeumNarodowe, które na krótko przed wybuchemwojny przeniosło się na Aleje Jerozolimskie.W 1925 roku wobec szybkiego rozwoju melioracjii postania spółek drenarskich przystąpionoprzy Muzeum Przemysłu i rolnictwa do organizowaniaspecjalnych kursów dla technikówmelioracyjnych i nadzoru melioracji. Rok późniejwszedł pionierski w skali europejskiej projektKorespondencyjne Kursy Rolnicze im. St.Staszica, adresowany do drobnych rolników.Zyskały one dużą popularność, ukończyło je kilkanaścietysięcy osób. W oparciu o dorobekdydaktyczny Kursów organizowano jeszczepo II wojnie światowej KorespondencyjneTechnika Rolnicze. Nie mogę tego nie wspomnieć,gdyż jestem absolwentem takiegotechnikum w Piasecznie k/Warszawy. Ogólnykierunek Kursów i Rady Opiekuńczej. PrzyMuzeum prowadzono także szkołę monterówelektryków,cieszącą się znaczną frekwencją.cd. dalszy artykułu na s. 9216 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2011