Nr 2/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej BG AGH

W 100-lecie II nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curiecd. dalszy artykułu ze s. 21Biografie niezwykłe, mało znaneUCZONA, POLKA,OBYWATELKA ŚWIATAMaria Skłodowska-Curie ma jednak wieleinnych marzeń, wśród nich to, o którym mówi„najgorętsze”: wybudować i wyposażyć dla PolakówInstytut Radowy w Warszawie, bliźniacząplacówkę do tej, którą stworzyła w Paryżu,który byłby zarazem ośrodkiem prac badawczychi leczenia nowotworów. Rozpoczynawięc starania, w dla niej charakterystyczny,uparty sposób.Sprawa jest jednak bardziej skomplikowananiż w przypadku Instytutu paryskiego. Polskato kraj po 123 latach zaborów, wyniszczonywojną, ubogi, bez odpowiedniego zaplecza.Od czego ma się jednak przyjaciół i rodzinę,którzy kierują się w życiu podobnymi wartościami.Siostra, Bronisława Dłuska i brat JózefSkłodowski, obydwoje lekarze, zakładają TowarzystwoInstytutu Radowego i Komitet DaruNarodowego dla Marii Skłodowskiej-Curie,który gromadzi fundusze. Od rządu polskiegootrzymują w darze plac przy ul. Wawelskiej 15pod budowę nowego gmachu. Społeczeństwopolskie, choć zrujnowane i biedne przekazujeśrodki dla swej dzielnej rodaczki. Ludzie kupujątzw. „cegiełki”, które wspierają budowę,ofi arowują mniejsze i większe datki. Organizacjekobiece z całego świata przyłączająsię do zbiórki. Uczona zaś, także i tym razembierze czynny udział w planowaniu budowy,prowadzi rozmowy z architektami.Już w 1925 roku przyjeżdża do Warszawy, abypołożyć cegłę i kamień węgielny pod budowęInstytutu Radowego. Spotyka się wtedy z prezydentemkraju, przyjacielem z czasów studiów,Stanisławem Wojciechowskim, on to kładziepierwszą cegłę pod budowę, Maria zaśukłada tę drugą. Fundusze płyną nadal, ale jestich zbyt mało, aby wyposażyć Instytut.W Paryżu uczona i prof. Regaud kształcąstypendystów rządu polskiego, przyszłych pracownikówInstytutu. W 1921 roku Maria Skłodowskabyła w Ameryce, skąd przywiozła radoraz środki i aparaturę dla Instytutu Radowegow Paryżu, w roku 1929 jedzie do USA po razdrugi. Teraz będzie orędowniczką sprawy polskiej.Sytuacja fi nansowa jest teraz gorsza niżwówczas, zbliża się Wielki Kryzys ekonomiczny,trudniej jest uzyskać pieniądze. Pani Meloney,przyjaciółka sprzed lat nie zawodzi i tymrazem. Uczona mieszka w Białym Domu podopieką Prezydenta Herberta Hoovera, któryprzecież wspierał Polskę fi nansowo po I wojnieświatowej, spotyka się z uczonymi. Otrzymujeod Stowarzyszenia Kobiet Polskich zamieszkałychw Ameryce pieniądze, od innych przyrządylaboratoryjne i ampułki z radonem. Znowuudaje się zakupić dzięki pomocy Amerykanówdrugi gram radu.W maju 1932 roku odbywa się uroczystośćotwarcia i poświęcenia Instytutu Radowegow Warszawie. Wykończony jest tylko szpital,na wykończenie i wyposażenie pracowninaukowych zabrakło środków. Uczona jestjednak szczęśliwa, wie, że na laboratoria teżznajdą się środki. Może jednak należało kiedyśopatentować odkrycie i czerpać z niego korzyścimajątkowe, byłoby teraz łatwiej. Taka myślz pewnością jednak nie pojawia się w głowieuczonej, sama przecież kiedyś powiedziała„..Rad odkryłam, nie stworzyłam, nie należywięc do mnie lecz do całej ludzkości…”.Przyjeżdża do Warszawy, aby w obecnościkolejnego Prezydenta otworzyć Instytut, tymprezydentem jest chemik, kolega Marii, prof.Ignacy Mościcki. W czasie ceremonii sadzeniapamiątkowego drzewka, sadzi trzy, jednood siebie, drugie w imieniu pani Meloney, któratak zażarcie pomagała uczonej w zbieraniufunduszy, trzecie zaś dedykuje swej przyjaciółce,żonie Prezydenta Mościckiego, którazmagając się z chorobą nie może uczestniczyćw uroczystości, a która całym sercem wspierałainicjatywę Marii.W 1995 roku prochy Marii Skłodowskiej-Curiei Piotra Curie spoczęły w paryskim Panteonieprzeniesione z małego cmentarzyka w Sceauxkoło Paryża. Jako jedyna, nie urodzonawe Francji, spoczywa w Panteonie obok innychzasłużonych dla Francji, uhonorowanych w tensposób osób, jest także jedyną kobietą pochowanątam za własne zasługi naukowe.„…W nauce nie powinniśmy interesować sięludźmi tylko faktami….” powiedziała kiedyś.Kobieta niezwykła i człowiek, który był wzoremniezłomności i dążenia do celu. Albert Einsteinnapisał o niej, że była jedyną osobą, którejnie zniszczyła sława.W swoim domuJest w Warszawie takie miejsce, szczególnei magiczne, jak mówią niektórzy, kamienicaprzy ul. Freta 16, na Nowym Mieście – dom,w którym urodziła się Maria Skłodowska.Już w latach trzydziestych XX wieku warszawiacywmurowali tu tablicę ku czci swejrodaczki, dwukrotnej laureatki nagrody Nobla,odkrywczyni polonu i radu. W czasie II wojnyświatowej, szczególnie w czasie PowstaniaWarszawskiego, w sierpniu 1944 roku terenStarówki – Nowego Miasta był miejscem walkpowstańczych. Budynek został zniszczony,choć nie całkowicie, zachowała się tablicapamiątkowa, wejście, ściany boczne.W 1967 roku w setną rocznicę urodzin MariiSkłodowskiej-Curie powstało w tej kamienicybiografi czne muzeum uczonej. Utworzyłoje Polskie Towarzystwo Chemiczne, stowarzyszeniedziałające nieprzerwanie od 1919 roku,zrzeszające chemików polskich, nauczycieli,studentów. Maria Skłodowska-Curie byłaczłonkiem honorowym tego towarzystwa.W muzeum prezentowana jest stała ekspozycja,która oczywiście zmieniana jest co jakiśczas, znajdują się rzeczy osobiste uczonej, fotografie, notatki, sprzęty laboratoryjne. Prowadzonesą bardzo liczne spotkania z młodzieżą,także z dziećmi, które interesują się naukamiprzyrodniczymi, historią. Na wykłady, pokazy,doświadczenia czy spotkania przychodzi wieleosób. Wśród zwiedzających, gości z całegoświata, bardzo dużą liczbę stanowią turyściz Azji. Panuje tam bowiem swoisty kult MariiSkłodowskiej-Curie, podziw dla jej zaangażowania,hartu ducha, odwagi i uporu w realizowaniuswoich planów, nawet kosztem własnejwygody i własnego życia.Tekst: MałgorzataSobieszczak-Marciniak, DyrektorMuzeum Marii Skłodowskiej-CurieZdjęcia ze zbiorów MuzeumNr 2/2011 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 93