Nr 2/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej BG AGH

Dziedzictwo i nowoczesność. Ochrona wiedzy tradycyjnejOCHRONAWIEDZY TRADYCYJNEJW POLSCE– moda czy realna potrzeba?Dr Iwona B. Mika, Instytut Prawa Własności IntelektualnejUniwersytet JagiellońskiPojęcie WIEDZA TRADYCYJNA jest trudne do zdefiniowaniaStoisko fi rmy APIS, LublinStoisko Piekarni Kurpiowskiej SerafinZdjęcia: Adam TaukertZasadniczą kwestią wymagającą rozważeniacelem stwierdzenia, czy w Polsceistnieje konieczność ochrony wiedzy tradycyjnejw ujęciu ścisłym (tj. rozumianej tak, że mogłabybyć ona przedmiotem zainteresowaniawłasności przemysłowej), a jeżeli tak, to przywykorzystaniu jakich środków powinna byćona realizowana, jest odpowiedź na podstawowepytanie, czy w Polsce w ogóle wiedzatradycyjna występuje. To z kolei wymagawskazania, co kryje się pod pojęciem wiedzytradycyjnej.Określenie to rzadko bywa normatywniedefi niowane. Tylko niektóre państwa w prawiekrajowym zdefi niowały to pojęcie. Tytułemprzykładu do państw tych należą: Portugalia,Bhutan, Kostaryka, Kirgistan. W aktach normatywnychtych państw wiedza tradycyjnajest pojmowana i charakteryzowana w różnysposób. Podobnie w piśmiennictwie. Brakjest jednej defi nicji wiedzy tradycyjnej, którejzasięg miałaby wymiar powszechny, w tymtakże na płaszczyźnie międzynarodowej,jak również często defi nicji o charakterzenormatywnym. Defi nicje te, zarówno jeślichodzi o prawodawstwo, jak i doktrynę różniąsię (niekiedy znacznie) nie tyko w zależnościod dziedzin prawa, w których się one pojawiają.Odmienności w sposobie defi niowaniawiedzy tradycyjnej występują nawet wtedy,gdy defi nicje tego pojęcia są formułowanew ramach tej samej dziedziny wiedzy (co dajesię łatwo zauważyć zwłaszcza na przykładziekrajowych regulacji w zakresie ochrony różnorodnościbiologicznej).Co więcej, zwrot „wiedza tradycyjna”nie jest jedynym określeniem wykorzystywanymw celu opisania jej jako przedmiotuochrony. W regulacjach prawnych, a zwłaszczaw piśmiennictwie, stosuje się szereg innych pojęć,których różnorodność dodatkowo utrudniaprecyzyjne wskazanie, jaka jest treść pojęcia„wiedza tradycyjna”. Uregulowania prawne,a przede wszystkim doktryna, posługują siętakimi określeniami w odniesieniu do wiedzytradycyjnej, ujmowanej w sensie szerokim(o czym niżej), jak m.in.: wiedza tradycyjna, wiadomościtradycyjne, wiedza autochtoniczna,wiadomości autochtoniczne, wiedza lokalna,tradycja tubylcza, dziedzictwo kulturowe, folklor,wyrażenia folkloru, medycyna tradycyjna,dziedzictwo autochtoniczne, autochtonicznawłasność intelektualna, wiadomości, innowacjei praktyki tradycyjne, kultura ludowa. Te zróżnicowaneokreślenia, które w sposób opisowystarają się oddać istotę tego, co podlega (lubpowinno podlegać) ochronie obrazują, jakwielkie trudności wiążą się z chociażby tak40 • KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP Nr 2/2011