Nr 2/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej BG AGH

Dziedzictwo i nowoczesność. Ochrona wiedzy tradycyjnej„taonga” z innymi Neozelandczykami,byle tylko poproszono ich o pozwoleniena wykorzystanie. Tego typu zachowaniejest bardzo ważną rzeczą tym bardziej,że Nowa Zelandia to kraj dwóch kultur.W minionych dziesięcioleciach mieliśmydo czynienia z wdrażaniem symbolimaoryskich do sztuki narodoweji w ten sposób rozmyła się tożsamośćmaoryska. Powstała nowa tożsamośćnowozelandzka. (…)Niemniej powstaje pytanie, jakienarzędzia prawne należałobywykorzystywać, by regulować kwestiezwiązane z tworzeniem i utrzymaniemmarek mających odniesienie w dziedzictwiekulturowym i nie naruszaćpraw właścicieli, administratorówi opiekunów tradycyjnych form wyrazukultury.Niektóre z tych narzędzi udawało sięużyć, by jakoś poradzić sobie z tym,z czym do tej pory nie mogliśmy sobieporadzić, w ramach np. prawa walki z nieuczciwąkonkurencją. To, o czym musimypamiętać, to jednak fakt, że te prawanie zostały stworzone po to, by chronićinteresy ludności autochtonicznej. Tylkoprzez przypadek te prawa chroniąich produkty, nie ma w tym obszarze systemowychrozwiązań dotyczących szczególniesfery dziedzictwa kulturowego. Jeżeliwięc będziemy korzystać z tych praw,rozwiążemy ale tylko część problemówzwiązanych z ochroną tej sfery. Podobniejest z oznaczeniami geografi cznymi, które– jak wiadomo – wykorzystuje się w towarach,które należą do konkretnego obszarugospodarczego. Wiemy, że możnaje przypisać do tego obszaru, w którympowstały. Dlaczego chronione oznaczeniageografi czne i tradycyjne wyrazy kulturymogą się uzupełniać? Mają dużo podobnychcech. Jeżeli mamy wskazaniegeografi czne, czyli chronione oznaczenie,wiemy, że produkty pochodzą od różnychproducentów, ale z jednej społeczności,z jednej grupy. W przypadku obutych form mamy element czasu, są oneprzekazywane z pokolenia na pokolenie.Wartość oznaczeń geografi cznych jestrównież wartością natury kulturowej. Istniejebardzo dużo przykładów, jak udałosię zarejestrować oznaczenie geografi cznew formie chronionej, np. w Szwajcarii,Talavera de Puebla i Olinala – produktyrękodzieła z Meksyku, Jablonexz Czech. (…)Mimo to mamy zawsze w obrębie tychpraw różne pewne ograniczenia. Jeżelizastosujemy ten typ ochrony, może sięokazać, że oznaczanie geografi cznebędzie drogim procesem, na ogół trwaon długo, zwłaszcza, jeśli nie mamyodpowiedniego systemu w kraju, którypozwalałby nam na taką rejestrację.Co więcej, musi istnieć odpowiedniastrategia marketingowa, eksperci, którzybędą taką strategię tworzyć, a takie działaniasą drogie. I dlatego właśnie oznaczeniageografi czne, także dla produktówspożywczych, choć są narzędziem bardzoatrakcyjnym dla wielu krajów, takżerozwijających się, zwłaszcza, gdy widzą,jak oznaczenia te odnoszą wielki sukcesw Europie, to nie jest proste rozwiązaniekwestii ochrony dziedzictwa kulturowego.Musimy mieć ponadto wiedzę, która powie,jak korzystać z tego systemu – w jakisposób możemy wykorzystywać oznaczeniageografi czne. A jednym z ważnychograniczeń jest fakt, że wiedza pozostajew domenie publicznej, czyli samej wiedzyjuż nie chronimy. W przypadku znakówtowarowych, po analizie mechanizmówich ochrony, tak czy inaczej, dochodzimydo podobnych wniosków.Tak więc, gdy tworzymy strategięochrony poprzez ochronę naszychwartości intelektualnych przy pomocypraw intelektualnych, powinniśmy „dobrać”odpowiedni system prawny, którybędzie działał w tym kraju, w którymchcemy chronić nasze produkty. Pozostajejednak nadal wiele wątpliwości i problemów.(…)(Nieautoryzowane fragmentywystąpienia podczaskonferencji UP RP – oprac. A.Sz.)O. Zygmunt Galoch OSB, DyrektorBENEDICITE – Jednostka GospodarczaOpactwa Benedyktynów w TyńcuNr 2/2011 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 37