Nr 2/2011 - Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej BG AGH

nicznych wynalazki są dokonywane zespołowo.W konsekwencji znawca, żeby móc ogarnąći obiektywnie ocenić wynalazek, też może byćzespołowy (T1160/07). W przypadku wynalazkówzaawansowanych technologicznie BoAdopuszcza posługiwanie się modelem znawcyeksperta,dobrze zorientowanego w szczególnejdziedzinie.Analizując poziom wynalazczy rozwiązaniamożemy zadać sobie dwa pytania: czy znawcamógłby zrobić to i to, albo: czy znawca zrobiłbyto i to? Na przykład: czy znawca mógłby połączyćujawnienia zawarte w dwóch dokumentachi alternatywnie: czy znawca połączyłby je?Pierwsze pytanie odzwierciedla hipotetyczną,teoretycznie uzasadnioną możliwość postępowaniaznawcy, a drugie jest w rzeczywistościpytaniem o jego decyzję, podjętą ze świadomościąwszystkich dostępnych mu uwarunkowań.Dylemat „mógłby-zrobiłby” bardzo dobrzeilustruje przykład wynalazku – urządzenia przepływowegodo podgrzewania wina (chodziłoo to, żeby podgrzewać tylko potrzebną porcjęwina, a nie cały zbiornik). Ze stanu technikiznane są różne przepływowe urządzenia do zaparzaniakawy i herbaty, w tym urządzeniaporcjujące, podgrzewające tylko potrzebną ilośćwody. Hipotetycznie znawca mógłby zamiastwody wlać do zbiornika wino i w ten sposóbz ekspresu do kawy mógłby zrobić urządzeniedo podgrzewania wina. To jest hipotezaoparta na teoretycznej możliwości, wynikającejze stanu techniki. Ale: czy znawca faktyczniezrobiłby to? Odpowiedź brzmi: „nie”, ponieważdla znawcy jest jasne, że wino po zagotowaniuw ekspresie do naparów nie nadawałoby siędo wypicia. BoA w decyzji T2/83 jednoznaczniewskazała, że należy pytać o to, co znawcaby zrobił (uwzględnienie decyzji znawcy),a nie o to, co znawca mógłby zrobić (uwzględnienietylko warunków do podjęcia decyzji).Charakter techniczny i wynalazkiwspomagane komputerowoPierwszym problemem przy badaniu wynalazków,w tym wynalazków wspomaganychkomputerowo (Computer ImplementedInventions – CII), jest ocena technicznościrozwiązania. Zanim ekspert w urzędzie patentowymzabierze się za analizę nowości,poziomu wynalazczego i przemysłowej stosowalności,musi zdecydować czy rozwiązaniew ogóle jest wynalazkiem. Tu natychmiastpojawia się podstawowa trudność wynikającaz braku w EPC defi nicji pojęcia „wynalazek”.Pomocna jest lista wyłączeń (art. 52(2)EPC), np. metody gospodarcze, programy komputerowe,które nie tyle nie są wynalazkami,co nie powinny być uważane za wynalazki.Podczas badania konkretnego rozwiązaniazgłoszonego do opatentowania, rozstrzygnięciamogą wymagać następujące kwestie: jaki jestsens słowa „techniczny” w odniesieniu do danegoprzypadku? Czy łączenie ze sobą cechtechnicznych i nietechnicznych jest dopuszczalne?Czy powinno się badać rozwiązaniejako koncepcję integralną, łączącą elementytechniczne i nietechniczne, czy raczej oddzielnieposzczególne cechy, zwłaszcza z oddzieleniemcech technicznych od nietechnicznych? W jakimstopniu cechy techniczne i cechy nietechniczneokreślają istotę rozwiązania?Programy komputerowe są zazwyczaj istotnymiskładnikami wynalazków z grupy CII, więcpierwszym etapem analizy patentowalnościmusi być wydobycie z opisu zgłoszeniowego tejczęści rozwiązania, która może być uważanaza wzbogacającą stan techniki o technicznepouczenie. W szczególności przy badaniu CIImogą wyłaniać się dylematy: czy programjest techniczny czy nietechniczny? Jak traktowaćkomputer z załadowanym programem?Co z programem zapisanym na nośniku?A co z programem istniejącym tylko w sieci?Zgodnie z decyzją T1173/97 programy komputerowemają naturę techniczną tylko o tyle,o ile powodują zmiany fi zyczne w urządzeniumaterialnym (hardware). Jednakże nie chodzio „trywialny” efekt fi zyczny polegającynp. na zmianach potencjałów elektrycznychlub prądów w obwodach komputera, towarzyszącychwykonywaniu programu, ale o dalszyskutek techniczny, polegający na doprowadzeniudo zmiany stanu fi zycznego urządzenia.Dalszym efektem technicznym może byćwytworzenie sygnału sterującego w sterowaniuprocesem, modyfi kacja wewnętrznej funkcjonalnościkomputera itp.Sposobu z zastosowaniem komputera nie możnautożsamiać z programem komputerowym.Sposób CII składa się z wykonywanych krokówprowadzących do oczekiwanego skutku,podczas gdy program jest tylko sekwencjąinstrukcji wykonywalnych przez komputer, któremają potencjał doprowadzenia do końcowegoskutku, jeżeli zostaną załadowane i wykonaneprzez komputer (T424/03).W decyzjach BoA znalazły odzwierciedleniezagadnienia pokrewne:• modelowanie informacji ( T49/99);• metody matematyczne, symulacja i projektowanie(T1227/05, T471/05);• metody biznesowe i transakcje fi nansowe(T930/05, T258/03, T172/03);• techniczny charakter informacji, tłumaczenie(T1194/97, T1177);• gry komputerowe ( T928/0, T1023/06).Na zakończenie, w decyzji G3/08, RozszerzonaKomisja Odwoławcza wydała opinię(12.05.2010) w sprawie patentowalnościprogramów komputerowych, wniesionej przezPrezydenta EPO. Stwierdzając rozbieżnościpomiędzy wieloma decyzjami BoA, szukanoodpowiedzi na pytanie jak powinny być stosowane„niektóre subtelne aspekty” wykluczeniaprogramów komputerowych z patentowania.EBoA stwierdziła, że wniosek Prezydenta EPOnie spełnia kryteriów dopuszczalności rozpatrzeniaprzez EBoA, ponieważ powołane decyzjeBoA nie były rozbieżne w sensie przepisówEPC. Jednakże EBoA wskazała, że orzecznictwopodsumowane w T154/04 stworzyłopraktyczny system przydatny do wyznaczaniagranic wynalazków, na które mogą być udzielanepatenty.Wynalazki w biologii, biotechnologiii medycynieWynalazki biotechnologiczne wywołują wielekontrowersji ze względu na swoją specyfi kę,ponieważ dotyczą zagadnień związanych z otaczającymnas światem natury, często z życiemludzi i zwierząt. Ma to swoje odzwierciedleniew orzecznictwie EBoA, które obfi tuje w rozstrzygnięciaspraw będących „hot potatoes” światawynalazków, począwszy od rozstrzygania kwestiifundamentalnych – interpretacji przepisówEPC dotyczących np. wyłączeń w biotechnologii,a skończywszy na konkretnych problemachdotyczących zdolności patentowej wynalazkówbiotechnologicznych.Sporym echem odbija się do dziś rozstrzygnięcieG2/06 dotyczące patentowania zarodkowychkomórek macierzystych otrzymanychz zarodka ludzkiego. EBoA, m.in. odpowiedziałana zasadnicze pytanie:Nr 2/2011 KWARTALNIK URZĘDU PATENTOWEGO RP • 79