3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

1987). Zazwyczaj jednak podwyższone stężenia wymienionych jonów w wodachpowierzchniowych są pochodną dopływu ścieków komunalnych oraz przemysłowych,zrzutu wód kopalnianych, a także spływów z obszarów uprawianych rolniczo(Burchard i in., 1990). To wszystko sprawia, że w skrajnych przypadkach stężeniatych jonów w wodach powierzchniowych mogą dochodzić do kilku tysięcymiligramów na decymetr sześcienny (np.: Janda, Rzętała, 1996; Hermanowiczi in., 1999; Jankowski, Rzętała, 1999). Wysokie zasolenie wpływa na zwiększonąkorozyjność wód, a także w szkodliwy sposób oddziałuje na organizmy wodne(Dojlido, 1987). Chlorki oraz siarczany są trudno usuwalnym składnikiem oczyszczanychścieków, jak również w istotny sposób ograniczają możliwość samooczyszczaniawody (Hermanowicz i in., 1999).Opisywane zbiorniki wodne w nieckach osiadania odznaczają się zdecydowanieróżnym poziomem koncentracji chlorków w wodach limnicznych. Generalniewśród nich można wydzielić dwie równie liczebne grupy. Do pierwszej, o wyższychstężeniach chlorków, zaliczono zbiorniki o numerach: 2, 3, 4, 6 i 8 (rys. 41),natomiast pozostałe pięć akwenów zaklasyfikowano do grupy zbiorników o mniejszejkoncentracji opisywanych jonów (rys. 42). Najwyższe średnie stężenie tychzwiązków dla okresu 2003—2005 było charakterystyczne dla zbiornika nr 8i wynosiło 840,96 mg Cl − /dm 3 . Także w tym zbiorniku w styczniu 2005 r. pomierzonoabsolutne maksymalne ilości chlorków wynoszące aż 1580,00 mg Cl − /dm 3(rys. 41). Nieco niższa średnia (798,94 mg Cl − /dm 3 ) cechowała przepływowyzbiornik nr 2, przy czym w tym przypadku pomierzone absolutne maksimumbyło mniejsze aż o 300 mg Cl − /dm 3 . Porównywalne maksymalne ilości chlorków,powyżej 1000 mg Cl − /dm 3 , występowały również w dwu pozostałych zbiornikachzlokalizowanych w Sosnowcu (nr 3 i 4). W wymienionych czterech akwenachpoziom zanieczyszczenia chlorkami zazwyczaj zawierał się w przedziale odpowiadającymV klasie czystości wód powierzchniowych (rys. 41). Sporadycznie koncentracjatych związków utrzymywała się na poziomie charakterystycznym dla wyższychklas jakościowych. Okresy niższych stężeń chlorków występowały zwłaszczaw czasie wiosennych roztopów, gdy zbiorniki zasilane były roztopowymi wodami,które oddziałują w rozcieńczający sposób. Zjawisko tego typu dosyć wyraźniezaznaczyło się w marcu 2004 r. (rys. 41). M. Leśniok (1996) wykazał, że w wodachopadowych (a więc i w pokrywie śnieżnej), na obszarze GOP-u stężenia chlorkóww około 80% przypadków nie przekraczają 10 mg Cl − /dm 3 , a maksymalnie osiągająpoziom bliski 40 mg Cl − /dm 3 . Natomiast mniejsze ilości chlorków, ze średniąwynoszącą 380 mg Cl − /dm 3 , w tej grupie zbiorników cechowały akwen nr 6. W tymprzypadku poziom koncentracji opisywanych anionów w wodach zbiornika zawszeutrzymywał się między 200 mg Cl − /dm 3 a 300 mg Cl − /dm 3 (rys. 41). Podwyższoneilości chlorków w wymienionych zbiornikach wiązać należy w głównej mierzez antropogenicznie wymuszonym obiegiem soli na obszarze Wyżyny Katowickiej(np. Rzętała, Wach, 1997; Jankowski, Rzętała, 1999). Chlorki pochodzą przedewszystkim z przylegających terenów składowisk skały płonnej, z których wypłu-117