3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

nych ilościach. Nikiel we wszystkich zbiornikach był obecny w stosunkowo niewielkichstężeniach (tabela 4). Tym samym jego koncentracja nie przekraczała wartościcharakterystycznych dla naturalnego tła geochemicznego (Kabata-Pendias,Pendias, 1993).W niniejszych rozważaniach za naturalne tło geochemiczne przyjęto wartościzamieszczone w pracy A. Kabaty-Pendias i H. Pendiasa (1993), odnoszącesię do wszystkich rodzajów skał osadowych. W ten sam sposób postąpiłaM.A. Rzętała (2003), opisując między innymi metale ciężkie w wybranychzbiornikach na Wyżynie Śląskiej. Tak szeroki zakres tła wydaje się usprawiedliwionyfunkcjonowaniem zbiorników w nieckach osiadania w warunkach zróżnicowanejantropopresji, jak również ich lokalizacją na terenach o odmiennejbudowie geologicznej.Generalnie można stwierdzić, że największa koncentracja pierwiastków śladowychwystępuje w osadach dennych zbiorników położonych w ZespolePrzyrodniczo-Krajobrazowym „Żabie Doły”. Spośród nich najbardziej widocznajest obecność cynku, natomiast w mniejszych ilościach stwierdzono związkiołowiu (tabela 4). Tak duże skupienie tych pierwiastków w opisywanych zbiornikachtłumaczyć należy przede wszystkim wieloletnim składowaniem na tymobszarze osadów poflotacyjnych po przeróbce rud cynku i ołowiu. W wyniku działalnościkopalni powstało wiele hałd o znacznych rozmiarach (Betleja, Cempulik,1992; Dobosz i in., 1993). Jak podaje J. Betleja (1993), na terenie „Żabich Dołów”zgromadzono 6 mln t odpadów, które nadal zawierają 176 tys. t cynku i 38 tys. tołowiu. Zarówno cynk, jak i ołów powszechnie występują w podłożu oraz naskładowiskach (Kompała i in., 2004), skąd następuje ich dostawa do zbiorników,a następnie depozycja w osadach dennych (Ledwoń i in., 1999b). W związku z tymw zbiornikach nr 5 i 6 cynk przekraczał poziom uznawany za naturalny odpowiednio:ponad 33-krotnie i 45-krotnie. Natomiast w zbiorniku nr 6 ołów występowałw ilości 33 razy większej niż w naturalnych warunkach, a w akwenach nr 5i 7 niemal 16 razy i nieco ponad 24 razy jego koncentracja w osadach przekraczałapoziom tła. Poza tymi przypadkami, cynk w większych ilościach występował takżew trzech zbiornikach położonych w Sosnowcu oraz w jednym na terenie Zabrza(tabela 4). W pozostałych akwenach stwierdzona akumulacja cynku w osadach byłana znacznie niższym poziomie, choć i tak kilkakrotnie przewyższała wartości charakterystycznedla środowiska naturalnego. Podobnie zresztą przedstawia się sytuacjaw przypadku ołowiu, z tą różnicą, że poziom tła został przekroczony jedyniekilkakrotnie w trzech zbiornikach położonych w Sosnowcu, natomiast w osadachzbiorników położonych w Zabrzu jego koncentracja jest tylko nieznacznie podwyższona(tabela 4).Biorąc pod uwagę wielokrotność przekroczenia tła geochemicznego, na szczególnezainteresowanie zasługuje obecność kadmu w osadach opisywanych zbiorników.Również z uwagi na silne właściwości toksyczne oraz duży stopień kumulacjiw organizmie (Dojlido, 1995) ponadnormatywne ilości kadmu w środowi-85