3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

3Charakterystyka zbiorników wodnych3.1. Geneza zbiorników wodnychGeneza zbiorników wodnych w nieckach osiadania na obszarze WyżynyKatowickiej związana jest z podziemną eksploatacją węgla kamiennego, a w mniejszymstopniu także rud cynku i ołowiu. W wyniku wybierania wspomnianych złóżsurowców mineralnych pod powierzchnią terenu powstają puste przestrzenie. Masyskalne, w związku z rozwojem ruchów pionowych, powoli przemieszczają się w kierunkupowstałych pustek. Konsekwencją tego typu przemieszczeń są morfologicznezmiany, objawiające się na powierzchni terenu w postaci ugięcia warstw, osiadaniai zapadania gruntu (Żmuda, 1973). W kwestii powstawania niecek osiadania lub zapadliskdecydujące znaczenie ma głębokość, na jakiej odbywają się roboty górnicze. Gdyeksploatacja prowadzona jest na nieznacznych głębokościach, dochodzi do gwałtownegoruchu mas skalnych, w efekcie powstają deformacje nieciągłe, jak: progi, leje,szczeliny, rowy (rys. 8). Natomiast niecki osiadania tworzące się w wyniku deformacjiciągłych związane są z eksploatacją prowadzoną na znacznych głębokościach, naogół przekraczających 100 m (rys. 8). W innych przypadkach skały znajdujące się nadwyrobiskiem muszą odznaczać się dużą plastycznością. Sam proces osiadania następujew wyniku zawału, spękań i ugięć w płaszczyznach pionowej i poziomej (rys. 9).Najczęściej niecka osiadania przyjmuje kształt zbliżony do koła lub elipsy, a jej wielkość,zasięg oraz przebieg procesu powstawania uzależnione są od czynników górniczo-geologicznych.Dominującą rolę w tej kwestii odgrywa grubość eksploatowanegopokładu oraz sposób likwidacji powstałych pustek. Największe osiadania terenusą wynikiem eksploatacji pełnej z zawałem stropu, kiedy to współczynnik osiadaniawynosi 0,7 na każdy metr wybranego pokładu. Natomiast najmniejsze odkształceniapowierzchni terenu mają związek z eksploatacją częściową, prowadzoną pasamiz podsadzką hydrauliczną, i kształtują się na poziomach od 0,02 do 0,03, przy gru-39