3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

wyraźne przyśpieszenie tempa eutrofizacji związane jest z rozwojem cywilizacyjnym(Starmach i in., 1978), a głównie z koncentracją przemysłu, rozwojem rolnictwaoraz wzrostem urbanizacji. Na tego typu terenach zlokalizowane są najsilniejzdegradowane jeziora i zbiorniki wodne (Marszelewski, 2005), obciążone antropogeniczniestymulowaną dostawą substancji biogennych. Zwiększone ilości nutrientóww wodach powierzchniowych wynikają z dopływu ścieków zarówno komunalnych(np. detergenty), jak i przemysłowych (Dojlido, 1987). Znaczna ich częśćpochodzi również ze spływu powierzchniowego z obszarów uprawianych rolniczo(Gomółka, Szaynok, 1997) bądź dostarczana jest wraz z gnojowicą z fermhodowlanych (Burchard i in., 1990). Istotny udział w dostawie tych związkówmają opady atmosferyczne (Starmach i in., 1978). Ponadto azot może przechodzićdo wody bezpośrednio z atmosfery. Jednak te formy azotu pobierane są tylkoprzez niektóre glony i bakterie, które dopiero po obumarciu stanowią źródło mineralnychzwiązków azotu dostępnych roślinom wyższym (Dojlido, 1995). W czystychwodach powierzchniowych azotany oraz fosforany występują w niewielkichilościach — od setnych części do kilku miligramów na decymetr sześcienny(Burchard i in., 1990).Bezpośrednią konsekwencją wzrostu żyzności wód jest rosnąca tendencjaprodukcji biologicznej, która w pierwszym rzędzie przejawia się intensywnymprzyrostem zielonej biomasy. Następnie występuje nadmierny rozwój zbiorowiskroślinnych oraz pomnażanie liczby organizmów żywych, np. ryb (Jaguś, Rzętała,2000). Dalszy wzrost eutrofizacji powoduje zmianę w składzie gatunkowymzarówno organizmów bezkręgowych, jak i ryb. Najwidoczniejszym przejawemzaawansowanego stopnia eutrofizacji zbiornika wodnego są tzw. zakwity wody,powodowane masowym rozwojem fitoplanktonu (np.: Kajak, 1979; Kabziński,2006; Poskrobko i in., 2007). Przy czym najczęściej dochodzi do intensywnegowzrostu tylko jednego gatunku. Znacznie rzadziej obserwuje się przypadki masowegowystępowania większej liczby gatunków glonów (Starmach i in., 1978).Pojawiające się „zakwity” nadają wodzie odpowiednie zabarwienie; kolor uzależnionyjest od barwy gatunku, który rozmnożył się najliczniej (Poskrobko i in.,2007). Na powierzchni zbiorników wodnych może utworzyć się także swegorodzaju „kożuch”, składający się z obumarłych oraz żywych komórek glonów(Kabziński, 2006). Wzrost biomasy glonów zmienia również smak oraz zapachwody. Jak podaje E. Jachniak (2006), okrzemki nadają wodzie zapach rybi, zielenicewydzielają woń traw oraz ziół, a najmniej przyjemne aromaty towarzysząsinicom, które wydzielają zapach mułu, oleju lub grzybów. Jednak poza czystoestetycznymi doznaniami, eutrofizacja jest przyczyną wielu innych niekorzystnychprzemian w obrębie toni wodnej zbiorników. Następuje między innymi zmniejszenieprzezroczystości wody, przetlenienie epilimnionu, przy jednoczesnym brakutlenu w hypolimnionie, zagrożenie życia tlenowych organizmów, pogorszeniewarunków świetlnych w głębszych częściach zbiornika, wyraźny wzrost odczynuwody, zarastanie zbiornika (Jaguś, Rzętała, 2000, 2003). Panujące w takim eko-91