3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

drugiej wojny światowej Niemcy prowadzili na tych terenach rabunkową eksploatację.Zaraz po zakończeniu działań wojennych uruchomiono zakład i rozpoczętoponowne wydobycie złóż. Na początku lat 60. XX w. połączono Zakład „OrzełBiały” z Kopalnią im. J. Marchlewskiego. Mimo to, z uwagi na wyczerpujące sięzasoby złóż, stopniowo następował spadek wydobycia rud cynku i ołowiu. Kolejnedziałania administracyjne przyczyniły się do połączenia w 1967 r. Zakładu „OrzełBiały” oraz Zakładów Górniczo-Hutniczych „Waryński” w Kombinat Górniczo--Hutniczy „Orzeł Biały”. Było to głównie podyktowane względami ekonomicznymi.Systematycznie zamykano poszczególne zakłady, w których prowadzonaeksploatacja nie była zyskowna. Całkowite zaprzestanie podziemnej eksploatacjirud cynkowo-ołowiowych nastąpiło w 1989 r. Obecnie w nieczynnych wyrobiskachrudnych utrzymywane jest jedynie odwadnianie. Konieczność pompowania wódwynika z realnego zagrożenia zalania niżej zalegających wyrobisk górniczych węglakamiennego, które w dalszym ciągu są wydobywane przez okoliczne kopalnie.Pierwsze zbiorniki na tym terenie powstały już w latach 20. XX w., jednak byłybudowane w ściśle określonych celach. Retencjonowane wody znajdowały zastosowaniew procesie flotacji wydobytych rud, a następnie ze skałą płonną wylewanoje w osadnikach. Natomiast pozostałe zbiorniki, jak podają J. Betleja i P. Cempulik(1992), utworzono w latach 50. XX w. Osiadania terenu na tym obszarze byłykonsekwencją wybierania złóż rud cynkowo-ołowiowych systemem zabierkowymz zawałem stropu. Eksploatację prowadzono na głębokości maksymalnie dochodzącejdo 100 m, przy czym grubość poszczególnych pokładów zmieniała się w przedzialeod 2,0 m do 6,5 m. Roboty górnicze odbywały się na jednym bądź dwóchpoziomach, a strefa występowania okruszcowanego dolomitu wynosiła około15,0 m (Opinia dotycząca…, 1999). Dodatkowo na wielkość osiadań na tym obszarzenakłada się także oddziaływanie górnictwa węgla kamiennego, które rozwinęłosię z uwagi na złoża tego surowca zalegające w warstwach siodłowych (rys. 14).Na powierzchni terenu występują bezpośrednio wychodnie utworów triasowych,jednak w znacznym procencie są one przykryte osadami neogenu. Zalegającetu gliny zwałowe oraz ich zwietrzeliny stanowią warstwę nieprzepuszczalnądla infiltrujących w podłoże wód powierzchniowych. Podobną rolę odgrywająiły, które na tym terenie występują w postaci rozproszonych soczewek (rys. 15).Ostatni kompleks zbiorników, które zostały poddane szczegółowym badaniom,zlokalizowany jest w zachodniej części Wyżyny Katowickiej. Znajdują sięone na południu Zabrza, w dzielnicy Makoszowy. Aktualnie działalność górniczana tych terenach prowadzona jest przez Ruch „Makoszowy”, który od 1 lipca2005 r. wchodzi w skład dwuruchowego zakładu górniczego — Kopalni WęglaKamiennego „Sośnica — Makoszowy”. Początki kopalni „Makoszowy” przypadająna pierwsze lata XX w., kiedy to w 1906 r. na terenach tych uruchomiono szyb„Zero”. Dwa lata później połączono szyb z koksownią i nadano im wspólną nazwę„Delbrück”. W początkowym okresie eksploatacja odbywała się mało wydajnymsystemem zabierkowym. Dopiero na przełomie lat 1925/1926 stopniowo zaczęto47