3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

czynnikiem decydującym o intensywności wielu procesów fizycznych, jakie zachodząw geosystemie zbiornika wodnego.Analiza zmienności wybranych właściwości fizycznych i chemicznych wodyw opisywanych zbiornikach przeprowadzona została na podstawie bezpośrednichpomiarów terenowych oraz laboratoryjnych analiz pobranych próbek.5.1. Żyzność wodyŻyzność wód limnicznych jest czynnikiem decydującym o typie troficznymjeziora. Do głównych substancji odpowiedzialnych za stan troficzny wód stojącychpowszechnie zalicza się fosfor oraz w znacznie mniejszym stopniu azot (np.:Vollenweider, 1968; Kajak, 1979; Bajkiewicz-Grabowska, 1987; Marszelewski,2005). Od typu troficznego, a właściwie od ilości substancji biogennych, w głównejmierze zależy wielkość produkcji pierwotnej, jaka zachodzi w jeziorze (Choiński,2000). Różnice występujące między jeziorami o odmiennym stopniu żyzności wóddecydują między innymi o ilości substancji biogennych dostępnych organizmom,a także w dużej mierze kształtują warunki termiczno-tlenowe akwenu. Żyznośćzretencjonowanych wód wpływa na całokształt procesów fizycznych, chemicznychi biologicznych, jakie zachodzą w jeziorach i sztucznych zbiornikach wodnych.Intensywność tych procesów oraz indywidualne cechy poszczególnych jezior decydująo zróżnicowanym tempie przemian ewolucyjnych akwenów (Lange, 1986;Bajkiewicz-Grabowska, 2002).5.1.1. Substancje biogenneSubstancje biogenne w naturalnych wodach powierzchniowych należą dopodstawowych stymulatorów rozwoju życia biologicznego. Zalicza się do nichw głównej mierze związki fosforu i azotu (np.: Starmach i in., 1978; Dojlido,1995; Kajak, 1998), a w wyjątkowych przypadkach także węgiel (Choiński, 1995).Substancje biogenne określane są także jako: nutrienty, biogeny, pierwiastki biogenne,pierwiastki biofilne, biopierwiastki; nieco rzadziej stosowane terminy tosubstancje pożywkowe oraz mineralne związki odżywcze (Starmach i in., 1978;Kajak, 1979; Choiński, 1995; Bajkiewicz-Grabowska, 2002). Związki te odpowiedzialnesą za zjawisko eutrofizacji zbiorników wodnych. Jak podaje E. Bajkiewicz--Grabowska (2002), jest to naturalny proces przejawiający się stałym użyźnianiemwody, który w dziewiczych warunkach przebiega bardzo powoli. Jednak obecnie90