3 Charakterystyka zbiorników wodnych - Śląska Biblioteka Cyfrowa

się również do wielu innych sztucznych zbiorników wodnych z obszaru WyżynyKatowickiej (Rzętała, 2003). Potwierdza to tym samym zróżnicowany wpływantropopresji, który decyduje o stopniu zanieczyszczenia osadów dennych. Z tychteż względów to właśnie osady denne świadczą o ekologicznych zmianach, jakiezachodzą w otoczeniu opisywanych zbiorników jako geosystemach.Funkcjonowanie zbiorników wodnych w nieckach osiadania na WyżynieKatowickiej w warunkach zróżnicowanej antropopresji decyduje także o odmiennychwłaściwościach fizykochemicznych retencjonowanych wód. Jednak dla większościz nich znamienne jest zanieczyszczenie zwłaszcza związkami biogennymi(fosforany i azotany) odpowiedzialnymi za eutrofizację tych geosystemów.W zbiornikach nr 1 i 2 w okresie 2003—2005 kilkakrotnie stwierdzono obecnośćfosforanów na poziomie przekraczającym 1 mg PO 43−/dm 3 , a w przypadkuakwenu nr 5 ich stężenia były większe od 2 mg PO 43−/dm 3 , z maksimum wynoszącym2,444 mg PO 43−/dm 3 . W opisywanych zbiornikach występowały także bardzoduże ilości azotanów, często przekraczające 100 mg NO 3_/dm 3 . Związki te w takichilościach były charakterystyczne zwłaszcza dla akwenów nr 3, 4, 6 i 8. Natomiastabsolutne maksima odnosiły się do zbiornika nr 2 usytuowanego w Sosnowcu,w którym azotany sporadycznie obecne były na poziomie 340 mg NO 3 −/dm 3 . Dużeilości biopierwiastków w opisywanych geosystemach powodują systematycznywzrost żyzności wód, potęgujący produkcję biologiczną w postaci intensywnegoprzyrostu biomasy glonów. Do niekorzystnych przejawów eutrofizacji zaliczasię także: zmniejszenie przezroczystości wody, przetlenienie powierzchniowychwarstw wody przy jednoczesnym braku tlenu przy dnie, a tym samym zagrożenieżycia organizmów tlenowych, pogorszenie warunków świetlnych, wyraźny wzrostodczynu wody oraz intensywne zarastanie zbiorników. O degradacji większościcharakteryzowanych geosystemów zbiorników świadczy również wysoki stopieńzasolenia wód oraz obecność w nich metali ciężkich. Zwłaszcza chlorki występowaływ ponadnaturalnych ilościach, co dotyczy głównie zbiorników: nr 2, 3, 4, 6i 8 (rys. 41), w których na ogół ich ilość przekraczała 200 mg Cl − /dm 3 . Związki tedość często osiągały poziom 1 000 mg Cl − /dm 3 , a absolutne maksimum dotyczyzbiornika nr 8, w którym pomierzono chlorki w ilości 1 580 mg Cl − /dm 3 . Podobnieprzedstawia się sytuacja w przypadku siarczanów, które w największych ilościachwystępowały w zbiorniku nr 5, z maksimum wynoszącym 1 450 mg SO 43−/dm 3 .Z tych też względów wymienione parametry zwykle zaliczane były do najniższychklas jakościowych wód powierzchniowych (Rozporządzenie…, 2004), a notowanestężania metali ciężkich, takich jak cynk, przekraczały wartości graniczne wskaźnikówjakości wód odnoszące się do dobrego i wyższego niż dobry stanu ekologicznegowód powierzchniowych (Rozporządzenie…, 2008). Jednak zły stan jakościowywód nie jest charakterystyczny dla wszystkich opisywanych zbiorników.Akweny, które poddane są umiarkowanym wpływom antropopresji, mają wodywzględnie dobrej jakości, chociaż także i w tych przypadkach następuje okresowepogarszanie parametrów fizykochemicznych.10*147