Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutreagimin jonormal janë nga mëtë ndryshmit (shterja psikofizike, lodhjakronike, uria, pagjumësia..)Gjatë parashikimit se si ushtari (qytatari me uniformë) do të sillet nësituatë të jashtëzakonëshme, duhet nisur nga dy (2) faktorë kryesorë:- i pari, nganjeriu dhe struktura e personalitetit të tij,- i dyti, nga marrdhënjiet reciproke ndërmjet individit dhe mjedisit.Me siguri se në një situatë konflikti, bëhët fjalë për një konflikt tëbrendëshëm dhe nuk flasim për konflikte të përmasave më të gjëra, në masë tëmadhe do të rrezikohen të drejtat njerëzore që paraqesin kategori kushtetutaredhe si të tilla duhet respektuar edhe në kushte lufte. Këtu në radhë të parë itheksojmë të drejtat qytetare dhe politike, pastaj ato eknomike, sociale dhekulturore.Ajo e drejtë njerëzore që më së shumti mund të vihet në rrizik në njësituatë konflikti gjithë sesi ka të bëjë me rregulativën juridike të vendit(legjislativës) të drejtën për jetë, si e drejtë e pamohueshme, respektivishtintegritetin fizik dhe moral të njeriut, pastaj ndallimin për çdo llojë të torturës,sjellje jonjerëzore dhe injorante dhe dënimi, puna e detyrueshme, si dhe edrejta fetare.I theksojmë këto të drejta si të tilla, të rëndësishme, esenciale spse nuk iunënshtrohen kufizemeve, sikurse mund të janë të drejtat e tjera në ratse tëcaktuara me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë.Ndërkaq, në situatë të caktuar konflikti ato të drejta nuk respektohen, nëtë vlenë e drejta e më të fuqishmit, kurse me në fjal ajo përkufizohet nëprovebën latine që vlen edhe sot e që do të vlejë edhe nesër ’inter arma silentlege’-midis armëve, ligjet heshtin.Sa kihej kujdes dhe si rrespektoheshin këto të drejta, e të mos shkojmëjasht kufijve të shtetit tonë, shembujt nga konflikti (përleshja) e vitit 2001akoma janë në kujtim të freskët, tubimet e njerëzve, thenë me kusht luftëtarë,para institucioneve të shtetit janë të përditëshme edhe sot. Në këtë vend do tëtheksojmë se edhe në konfliktin tonë të brëndshëm, patëm përleshje, raste tëkrimit kundër popullsisë civile, krim kundër të plagosurve, krim ndaj të zënëverob, raste të plagosurit, lloji më të lehtë dhe më ë rëndë, karakteristike për të dypalët në konflikt në konfliktin e brendëshëm, diskriminim midis njerëzve etj.Nga ana tjetër një hallkë i bashkohet tjetrës dhe ashtu me radhë deri nëformimin e një zinxhiri në formë të rrethit të mbyllur, të cilit nuk i duket asfillimi as mbarimi, rrespektivisht një dobësi lind tjetër dobësi. E theksojmë këtëpasi njerëzit mblidhen sepse nuk kanë realizuar disa nga të drejtat e tyre për tëcilat shteti duhet të mbajë llogari në pajtim me Kushtetutën e Republikës eMaqedonisë, e si sillet ai ndaj tyre të mos bisedojmë. Duhet që vetëm të dalimnë rrugë, para Qeverisë, para Parlamentit më qëllim që të shikojmë, kurse103