Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutinstitucionet, mund të jet procesë i rëndësishëm për zvoglimin e rreziqeve ngafragmentarizmi, madje edhe të zvoglimit të mundësive të manipulimitetnopolitik.KonkluzionMarrëvëshja e Ohrit e verifikoi një dinamikë më ndryshe në procesin endërtimit të paqës në shoqërinë maqedonase. Ajo e orijentoi energjinë eshoqërisë drejt zgjidhjes urgjente të dinamikave ndëretnike, të cilat gjeneroninrreziqe dhe dhunë. Sipas disa ekspertëve këto rreziqe do të zvogloheshin edheme afrimin e Maqedonisë në procet inetgruese evroatlantike por edhe ky nuk earriti dinamikën e vërtet në formë të reformave ekonomike dhe sociale(Maqedonija e nënshkroi marrëveshjen për stabilizim dhe asocim me UE nëvitin 2001, në fillim të krizës). Kriza nga viti 2001 e zvogloi dinamikën madjeedhe mund të thuhet se edhe e stopoi këtë proces. Për këte konstatimet setranzicioni dhe tranformimi për shoqërinë maqedonase është proces i lodhshëmjanë reale, si edhe paraqitjet se dy vite pas Marrëveshjes së Ohrit, por edhemund të thuhet dy vite pas nënshkrimit të Marrëveshjes për stabilizim dheasocim, i mungoi shtytja serioze drejt evropizimit. Përkundër parashikive tëtilla, lajmërohen ide të ngjyrosura radikale, për të cilat do të kostatojmë, e se eharrojnë lekcionin për demokracinë dhe respektimin e të drejtave të njeriut dhepërdorimin e dhunën e llogarisin si të drejtë legjitime dhe si zgjidhje të vetme.Konstatime të ngjajshme mund të ipen edhe për ndërtimin e paqës. Edheky poroces mund të frenohet do të krijohet “rrugë pa krye” në periudhën paskonfliktit sfidat e rrezikimit përshkak të stimulimit të sigurisë etnike në llogaritë ndërtimit të sigurisë demokratike. Kjo do të realizohet përmes respektimit tëstandardeve edhe në sektorin e sigurisë dhe çdo largim nga këto standardeështë kontraproduktive.Kjo do të thot se nëse përfaqësimi etnik në strukturat e sigurimit ështëparakusht primar në ndërtimin e besimit në institucionet e sigurimit dhe seprofesionalizmi, kontroli civil dhe demokratik i sektorit të sigurimit dhedepolitizimi, janë kriteriume plotësuse. Komponenta esencialee e dyprocesecve të cilët në Maqedoni rrjedhin paraleklisht duhet të paraqesstrategjiinë e prevencionit si përgjigje e parë të rreziqeve të mundshme. Kjonënkupton se do të ndërtojmë aftësinë që prej më parë t’i parshikojmë dhe t’iidentifikojmë rreziqet për paqën dhe sigurinë; se kësaj here do të krijojmëkornizë adekuate analitike dhe do të kuptojmë me cilat potenciale të krizavemund të ballafaqohemi; se do të mund të paralajmërojmë, dhe çka ështëesenciale, se do të mund të veprojmë në mënyrë preventive ndaj shkaktarëve të110