Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutProf. Dr. Zoran SulejmanovGjyqi Kushtetues i Republikës së MaqedonisëVetлvrasjet si pasojл e konflktevedhe rrezikimi i tл drejtave tл njeriut1. Nxitje më e fortë në njeriun është nxitja për vetëmbajtje, shtytjapër mbrotje të integritetit të tij fizik. Çdo njeri, me siguri në një pjesë të konsiderueshmetë kësaj nxitje u obligohet jetesës vetanake, dhe më gjerësishtë përmbijetesën e të pamurit. Para forcës së këtij mbeten të gjitha nxitjet e tjeravitale dhe sociale, të gjitha kërkesat inidviduale dhe grupore, dëshira dheshpresa. Por ka edhe përjashtime. Vetëvrasjet janë një nga ato. 5 Kjo paraqetasgjësim me vetëdije dhe me qëllim të jetës së vet, pa marr parasysh se aiqëllim ka qenë jo tërësishtë i përcaktuar ose i paqartë, ose pa marr parasysh sepas këtij akti me të cilën merret jeta vetëvetes kanë qëndruar motive normaleose patologjike.Bëhet fjalë për një problem social mjaftë përhapës nga i cili nuk kaqenë, por edhe sot nuk janë të përjashtuara asnjë shoqëri. Sipas të dhënave tëcaktuara vetëvrasjet në Angli në javë i kryejn më së paku 100 vetë. Nga kjoprej njëzet deri në pesëdhjetë vetëvrasje në statistikat zyrtare për ato nukekzistojnë kurfar të dhënash. Në SHBA kjo e dhënë është katër herë më shumë,ndërsa në Hungari, proporcionalisht edhe më tepër. Organizata shëndetësorebotërore shënon se në çdo ditë rreth 2000 njerëz në botë ja marrin jetënvetvetës. Vetëvrasjet në Republikën e Maqedonisë janë me rritje të sipër,ndërsa shkalla e rritjes së tyre është e ngjajshme me vendet e tjera me njëshkallë prej 5,0 gjer më 10,0. Duke u nisur nga ky fakt se tek ne në vitet eshtatëdhjeta mesatarishtë në vit kishin bërë vetëvrasje gjashtëdhjetë veta, dhenga ajo se në dhjetë vitet e fundit është rritur numri deri në 150 veta, me tëdrejtë prognozohet se numri i vetëvrasëve do të rritet.2. E drejta në vetëvrasje. A kemi të drejtë që vetë të vendosim për diçkaqë nuk është e jona, ose mandje që nuk është vetëm e jona në atë masë në tëcilën jemi si qenie biologjike dhe nuk e kemi me meritën tonë por as me fajin73.5 Kecmanoviçq, D. As normale dhe as patologjike, Svetlost, Sarajevë, 1998, faqe29