Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutPër Monteskien, Volterin, Hollbahun dhe përfaqësues të tjerë të Humanizmitdhe të Renesancës është e ndërlidhur tejkalimi i qëndrimeve sovranendaj vetëvrasjes. Shikuar nga aspekti teorik, këta e rehabilitojnë vetëvrasjen.Kryesit të vetëvrasjeve më nuk shikohen si mëkarë, të mallkuar nga Zoti, poras edhe si kriminel por si njerëz fatkeq që për fatin e tyre janë fajtor natyra dheshoqëria e mallkuar. Në këtë kuptim mendoj se akoma është e freskët thirja qëe drejtoi Hollba: “Atëherë kur politika e cila vetë do të ishte më edukative,seriozishtë do të merrej me arsimin dhe mirëqenia e popujve, kur ligjet do tëishin më të arsyeshëm, kur çdo shoqëri do të ishte më pak tendicioze dhe tëgjithë ë anëtarëve të saj do tja kushtonte të gjithë ë atë kujdes të nevojshëm dhedo t´u siguronte edukimin dhe ndihmën e nevojshme të cilën ai ka të drejtë takërkoj; kur qeveritë do të jenë më pakë grabitqare dhe më të zgjuara, dhe me tëvërtet para vetes do të parashtronin qëllimin adhuruesit e tyre t´i bëjnë më tëgëzuar – atëherë nuk do të kishte aq shumë thyes të rregullave, vjedhës, dhevrasës të cilët e kanë ndotur shoqërinë; nuk do të ishte e detyrueshme që t´imerrej jeta që të dënohen për veprat e rënda të cilët burojnë nga vetëmangësit einstitucioneve shoqërore, nuk do të ishte nevojshme në botën tjetër të kërkohenhimerët të cilët gjithë herë tregohen si të pamundur ndaj ndjenjave të tyre dhekërkesat e tyre të vërteta 14 . Sipas Hollbah, sado që të jemi të lidhur me jetëndhe me frikën ndaj vdekjes, çdo ditë jemi dëshmitar se shprehia, mendimipublik dhe paragjykimet janë mjaftë të forta në ne që t´i shkatërrojmë të gjithaato ndjenja dhe të na udhëheqin dhe të inatosemi në rrëziqet dhe ta lëjmë nëudhëkryq jetën tonë. Ambicjet, krenaria, egoizmi, dashuria, xhelozia, malli përkarierë, këto mendime të ulta për opinionin publik të cilën e zbukurojnë metitullin “çështje e ndershmërisë” është e mjaftueshme t’i mbyllim sytë pararreziqeve dhe t´i shkojmë në paratakim të vdekjes. Ndërsa mallëngjimi,vështirsit e djallit padhimshmëria dhe mossukseset i zbutim linjat e tilla tëpadëshiruara të vdekjes dhe bëjnë që ta llogarismi si përfaqësi të qetë në tëcilën do të shpëtojmë nga padrejtësitë e të afërmëve tonë. Varfëria, hallet nukzbuten me vdekjen e cila është aq e ndieshme për të gëzuarit. I varfëri i ciliështë i dënuar të punojë dhe i cili është i përjashtuar nga kënaqësit e jetës ndajjetës shikon me indeferentizëm: I pafatë i pashpresë për atë kuptohet dheshpjeton qenien e vet të vijnë me kushtë që t’i jetë i gëzuar. Vetëm se natyra epërgjithshme refuzon t’ia afroj këtë fat vetëm se e gjithë ë ajo që e rrethon ibëhet e kundërt, pasise idetë e tij të errëta i ofrojnë vetëm fotografi tëdhimbshme të imagjinatës së tij, ai mund të dal nga rradha të cilës më tepër ipërgjigjet, për arsye se vetëm në atë rendë nuk gjenë kurrfarë përkrahje. Ai mënuk ekziston, mbetet pezull në të paprespektivën e zbrazët. Nuk mundet mëMaslesha – Svetslost, Sarajevo, 1989, faqe 62 dhe më tej.14 Holbah, P. or. Cit. faqe 191.35