Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutD-r Ruzhica CacaniskaInstituti për hulumtime Sociologjike dhe politiko-juridike- ShkupAngazhimi i subjektit konfesional për zvogëlimine dukurive patologjike në shoqëriÇështja konfesionale maqedonase në esencë përcaktohet kryesisht sidihotomike e përcaktuar nga ekzistenca e dy kolektiviteteve fetare gjegjësishtbashkësisë fetare ortodokse dhe asaj muslimane. Popullata maqedonase nëmënyrë bazike përcaktohet si ortodokse, kurse popullata shqiptare në mënyrëhomogjene i përket denominimit musliman. Duke i përcjellur tendencathistorike, është evidente shkalla e lartë e stabilitetit të kategorive të besimtarvenë kuadër të këtyre kolektiviteteve.Formësimi i potencialit fetarë minoritarë, i cili është real dhe faktikishti margjinalizuar, para së gjithë ash paraqitet si refleksion i zhvillimit të procesittë desekularizimit, gjegjësisht depërtimi i asaj fetares në jetën sekulare. Para sëgjithë ash duhet të akcentohet logjistika e fortë e bazës internacionale, e cila epërcjell këtë grupacion 47 .Desekularizimi si fenomen shoqërorsqarohet si depërtim gradual tëasajë të shenjtës në rrethimin e vënë profan. Desekularizimi bën përpjekje taimponoj pikëpamjen religjioze mbi botën, duke i dhën kolorit religjoz, iimponon vlerat religjoze, duke i dhën primat të veçant etikës fetare, kurse nëjetën politike dhe shoqërore, do të thot legjitimim i fesë si subjekt “merespekt”, duke e tejkaluar fazën në të cilën ajo është formësuar si çështjeprivate e besimtarve. 4847Fazat e krizave në historinë amerikane të përcjellura gjat zhvillimit tëfundamentalizmit religjioz dhe biblicioz, në qendër të vëmendjes përsëri e bartin të tëmenduarit teologjik dhe krijohen shumime të tërsishme të bashkësive fetare, të cilat etheksojnë origjinalitetin e tyre dhe orvaten për mbajtjen e të njejtës. Bashkësi të caktuara,para së gjithë ash minoritare, duke mos mundur që ta tejkalojnë ekskluzivitetin e tyre, epërjashtojnë komunikimin dhe veprimin e përbashkët me bashkësitë tjera fetare, gjegjësisht“rebelohen ” nga rrjedhat shoqërore, duke i hedhur direkt apo indirekt frytet dhe mundësitëpër një jetë globale kolektive, duke aluduar në dallueshmërinë e tyre dhe kriticitetin konstanttë paprekshëm ndaj bashkësive mazhurancë.48 Sekularizimi në esencë përcaktohet si proces i kundërt i desekularizimit, sizëvendësim gradual i të shenjtës me profanen në të gjithë a format e veprimit njerzorë.Sekularizimi vështrohet sipas disa niveleve: a) teoriko – filozofike - duke eksponuarmbisundimin e pikëpamjes dhe interpretimin e botës me vet botën, pa ikje kah forcat “mbinatyrore ” ; b) në sistemin e vlerave ose përmbajtjes së jetës - mbisundimi i vlerave93