Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriut5. Poashtu fenomeni i varfërisë me të gjitha dimenzionet e saja që ucekën deri tani ndikon edhe në sferën e mardhënieve ndëretnike si sferë mjaftëfleksibile. Inkorporimi i problemit të skamjes dhe varfërisë në këtë sferë ështëme pasoja mjaftë të mdhaja.Dihet mirfilli se elementi etnik në kushte të sotme të shoqërisëmultietnike është mjaftë aktual dhe e determinon kahjen e zhvillimitshoqëror.Në kushte të një standardi të ulët,në kushte të një pasigurie socialedhe materiale dhe të një konfuzioni ekonomik urrejtja ndëretnike,paragjykimetdhe stereotipet etnike janë mjaftë aktive, të cilat ndikojnë në tensionimin emardhënieve etnike, të cilat edhe ashtu janë mjaftë të keqësuara.Në këtë aspekt varfëria është në cilsinë e gjeneratorit i cili prodhon krizëdhe ndikon në keqësimin e mardhënieve ndëretnike. Në kushte të këtilla tëskamjes,kurë njeriu e ndien vehten të humbur apo të lënë pasdore në kaosin epërditshmërisë ku konfuzioni i ngjarjeve shoqërore dhe ekonomike e atakojnëshpirtin dhe individualitetin e njeriut nga të gjitha anët,atëherë paknaqsia arrinënë shkallën më të lartë të agresivitetit dhe frustracionit.Kuptohet se agresivitetimbaron me pasoja destruktive,mirpo kur është fjala për hapsirën multietnike,kydestruktivitet është dyfish më i lartë. Në kushte të këtilla dallimet nxisin vetëmndarje, e kurrsesi afrim, bashkëpunim,tolerancë dhe kompromis.Njerzit e uritur nuk janë në gjendje t’i kuptojnë dallimet si faktorëbashkëpunimi,por si bazë e konflikteve. Në një atmosferë të këtillë të skamjesnuk ka kushte të respektimit të etnikumeve me të gjitha dallimet -historinë,kulturën, gjuhën,zakonet etj.Në këtë aspekt shteti ka marrë masa për zbutjen e varfërisë sidomos përmes sistemit të sigurimit social i cili në vehte përfshin edhe siguriminpenzional dhe shëndetësor,mirpo, në këtë sferë duhet të ketë ndryshime edhemë të mdha që shteti të mos mbesë vetëm si mbrojtës i profetizuar i qytetarvenë aspektin social,por të marrë edhe hapa tjerë e veçanrisht në hapjen evendeve të reja të punës,sepse papunësia është direkt e lidhur me skamjen dhevarfërinë dhe e cila ndihet veçanrisht në ato familje ku punon vetëm njëanëtarë apo asnjë. Psh, në familjet me mbi dy antarë të punësuar,fenomeni ivarfërisë është më i ulët dhe me pasoja shumë më të vogla se sa në familjet measnjë anëtarë të pnësuar, prandaj kjo është një paradispozitë që duhet tërespektohet në politikën e punësimit. Thënë ndryshe,hulumtimet empirike ekanë vërtetuar se varfëria në familjet me asnjë të punësuar është 1.8 herë më emadhe se në familjet me një ose më shumë të punësuar, Kjo do të thotë seamvisëritë në Maqedoni më tepër vuajnë nga sindromi i papunësisë.Në anëntjetër,varfëria ekstreme ndikon në rritjen e problemit të papunësisë,duke mospasur mundsi për hapjen e vendeve tëreja të punës si pasojë e kollapsitekonomik. Rritja e shkallës së papunësisë është një nga indikatorët më senzibil91