Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit, burim për ...

Traumat dhe dukuritë psikologjike si pasojë e konfliktit dhe të drejtat e njeriutkyfizimin e krizës gjat intervenimit të NATO-s në ish Jugoslavi. Periudha pasngjarjeve të krizës Kosovare i anuloi efektet e strategjisë preventive afashkurtënë Maqedoni. Në këtë përiudhë ndodhën ndryshime, të cilat e smadhuanpotencijalin dhe rrezikimin e paqës dhe stabilitetin në shtet. Edhe përskajprezencës të forcave ndërkombëtatre në regjion, të cilat shumë ekspert imenduan si garancë për paqën, rreziqet nga destabilizimi dhe dhuna buruannga faktor të tjerë. Si edhe në shembuj të tjerë, edhe në Maqedoni, vëmëndjemë e madhe drejtohet drejt zvoglimit të rrezikut nga kriza regjionale, se ngaeliminimi esencial i rreziqeve të cilët nuk janë vetëm në sferën ushtarake poredhe në ato: ekonomike, sociale, ekologjike. Në rastin e Maqedonisë egzistonsituatë plotësuse specifike në të cilën faktorët të cilët e sqarojnë konfliktin osekrizën nga viti 2001 janë të mjegullura me aktivitete të grupeve kriminele tëcilët duke mëshefur pas perdës së bashkësisë nacionale, për realizimin eqëllimeve të veta kriminele mobilizojnë individ të asj bashkësie, me qëllim qëmë von të fitojnë legjitimitet të, ,luftarëve” kundër deskriminimit nga anabashkësisë etnike.Në këtë pikëpamje, për të kuptuar shkaqet e dhunës dhe të verifikimit tëstrategjisë adekuate për Maqedonin është jashtzakonisht e rëndësishme nëmënyrë më komplekse të vlerësohen rreziqet pas konfliktit dhe të verifikohetçfarë lloji i ndërtimit të paqës është i nevojshëm dhe sa do të jetë efikase.Marrëveshje e Ohrit e përkrahur nga bashkësia ndërkombëtare dhe enënshkruar nga katër partitë poltike, mund të vendoset si platformë fillestare estrategjisë për ndërtmin e paqës. Kjo marrëveshje, përskaj të gjitha dilemave teparaqitura dhe dyshimeve është akt përmes së cilit u përfundua kriza e vitit2001. Por kjo është edhe akt përmes së cilës rregullohen aspektet poltike përndërtimin e paqës. Nga ky aspekt me implementimin normave të parapara nëmarrëveshje duhet të zvogëlohen rreziqet të cilat burojnë nga faktorët normativsi dhe nga rreziqet të cilat burojnë nga faktorët instrumental (roli i elitavepolitike). Sa i përket të parëve, sjellja e pakos të Ligjeve në vitin 2002, tëparapara me Marrëveshjen kornizë e hap procesin e ndërtimit politik të paqës.Në këtë kuptim ky proces nuk duhet të kufizohet në ndërtimin e besimit vetëmnë mes liderëve poltik por në implementimin e plot të parimit të pushtetit të sëdrejtës.Me gjithë atë sa i përket të dytit, faktorëve instrumental, është edukshme se mobilizimi etnopolitik edhe më tej mbetet nga faktorët emundshëm për nxitjen e mosbesimit, ndarje dhe destabilizim. Shembujt nëthirrje në përkrahëje të federalizimit, manipulimet me të rinjët në procesin earsimit, e vërtetojnë këte.Sa i përket faktorëve struktural, si duket procesi i inkluzivitetit në kuadërtë shoqërisë, përskaj pëfaqësimit procentual të bashkësive etnike në109