21.07.2023 Views

Paulius Rabikauskas "VILNIAUS AKADEMIJA IR LIETUVOS JĖZUITAI", Lietuvių Katalikų Mokslo Akademija, 2002

Rev. Paulius Rabikauskas SJ (1920-1998) - Church historian, connoisseur of diplomacy and palaeography. Vice-rector of Gregoriana, long time dean of the faculty of Church history, editor of Archivum Historiae Pontificiae. Among his most important works are Diplomatica pontificia (6th ed., 1998) and acclaimed edition of sources of Lithuanian history Relationes status dioecesium in Magno Ducatu Lituaniae I—II (1971-1978). Present book contains Vilnius Jesuit university (est. 1579) history studies: analysis of the establishment documents, progress of Science and development of lecturing, problems of foundation of the faculties of law and medicine. The lists of rectors are updated; questions of university properties are discussed. Some of the studies are dedicated to the XVII c. Jesuits related to the University - Lithuanian spiritual writer K. Sirvydas, to one of the most popular neo-latin poets M. C. Sarbievius, to the alumni of the University and the missionary in China A. Rudamina. Activities of Jesuit colleges in Kaunas and Pašiaušė are discussed separately, binding them into locai history context. These studies of Paulius Rabikauskas are grounded by researches in rich archive material, particularly ARSI and Vatican Secret archives. They are distinctive for their erudition, perfect knowledge of universal Church history and precise interpretation of facts.

Rev. Paulius Rabikauskas SJ (1920-1998) - Church historian, connoisseur of diplomacy and palaeography. Vice-rector of Gregoriana, long
time dean of the faculty of Church history, editor of Archivum Historiae Pontificiae. Among his most important works are Diplomatica pontificia (6th ed., 1998) and acclaimed edition of sources of Lithuanian
history Relationes status dioecesium in Magno Ducatu Lituaniae I—II
(1971-1978).
Present book contains Vilnius Jesuit university (est. 1579) history studies: analysis of the establishment documents, progress of Science and
development of lecturing, problems of foundation of the faculties of
law and medicine. The lists of rectors are updated; questions of university properties are discussed. Some of the studies are dedicated to the
XVII c. Jesuits related to the University - Lithuanian spiritual writer
K. Sirvydas, to one of the most popular neo-latin poets M. C. Sarbievius, to the alumni of the University and the missionary in China A. Rudamina. Activities of Jesuit colleges in Kaunas and Pašiaušė are discussed separately, binding them into locai history context.
These studies of Paulius Rabikauskas are grounded by researches in
rich archive material, particularly ARSI and Vatican Secret archives.
They are distinctive for their erudition, perfect knowledge of universal
Church history and precise interpretation of facts.

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

MEDŽIAGA SENOJO VILNIAUS UNIVERSITETO ISTORIJAI, V

aštrūs ginčai apie didžiulės Lenkijos jėzuitų provincijos padalinimo

reikalingumą. Lenkai norėjo atsiskirti nuo lietuvių ir patys sau vieni

veikti. Bet jie pretendavo savo žinioje turėti ir Prūsų krašte esančias

kolegijas. Lietuviai jėzuitai, žinoma, jautė pavojų, kad, negaudami paspirties

iš Prūsų, negalėsią išlaikyti nė Vilniaus akademijos. Lietuvių

pusę karštai palaikė tuokart Vilniuje profesoriavęs jėzuitas anglas Adomas

Brokas (Brocus), „nes lenkai, - pasak jo, - labai energingai veda

savo bylą, kai nėra kam kelti lietuvių bylos“. 176 Jis įkalbinėjo viršininkus

provincijos dar nedalyti, bet tuo tarpu ruošti daugiau lietuvių profesorių,

kolegijų rektorių ir t. t. Taip ir buvo padaryta: provincijos padalijimas

atidėtas, bet po 1598 m. Velykų tos pačios vienos provincijos

sudėtyje lietuvių reikalams buvo paskirtas atskiras viceprovincijolas,

kuriuo tapo buvęs Akademijos rektorius F. Barčius 177 . Kadangi šiojo

globai buvo pavesti taip pat Rytprūsiuose, Livonijoje ir Mozūruose dirbą

jėzuitai, lietuviams tada atrodė patogiausia, kad kaip tik tuo pagrindu

kiek galima greičiau įvyktų visiškas nuo Lenkijos atsiskyrimas. Kai

viceprovincijolas priklausąs nuo provincijolo, jis nedaug ką tegalįs; tik

susidarą daugiau neaiškumų ir maišaties. 178

1596 m. spalio mėnesį Lietuvos Brastoje įvyko Bažnyčių unijos

sinodas, kuriame dalyvavo ir jėzuitai teologai; tarp jų karaliaus siųsti

176 A. Brokas laiške t. Generolui iš Vilniaus 1597 I 16: „...Et quia Poloni

diligenter agant in hac re causam suam et nemo est qui Lituanorum agat, visum

est mihi R[everendae] P[atemitati] T[uae], cui omnia mea aperienda sunt, sincere

apperire, quid hac de re sentiam. Itaque mitto R[everendae] P[aternitati]

V[estrae] in charta separata rationes, cur talis divisio non debeat fieri.

ARSI, Germ. 177.fol.38r.

177 Žr. aukščiau, išn. 153.

178 A. Brokas t. Generolui iš Vilniaus 1598 VIII 27: „Quo magis considero

praesentem statum huius provinciae eiusque gubernationem, eo magis ac magis

in dies confirmor in ea sententia, quam antea R[everendae] P[atemitati]

T[uae] perscripsi, nempe expedire omnino ut haec provincia quam primum

dividatur, servata tamen huic, quae nunc facta est, locorum et collegiorum distributione

[...] Praeterea longa experientia ante multos annos docuit nos male

valde succedere istum modum gubernandi per V. Provincialem cum tali dependentia

a Provinciali. Nam errores multi olim contigerunt, et non pauci nec

parvi his 4 aut 5 mensibus...", ARSI, Germ. 178, fol. 218r-219r.

178

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!