Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

jongen onder 12 jaar is sinds 1 december 1991 – de dag waarop het feit is
gepleegd – inmiddels strafbaar onder artikel 245 Sr. Daarvoor gold toen
een verjaringstermijn van 15 jaar. Het feit zou dus verjaren op 2 december
2006. Inmiddels is op 1 september 1994 evenwel het slachtoffer vriendelijke
verjaringsregime voor jeugdige slachtoffers van zedendelicten in werking
getreden. Het (oude) feit was op dat moment nog niet verjaard. Dat betekent
dat de verjaringstermijn van 15 jaar gaat lopen vanaf 2 december 1997
– de dag waarop het slachtoffer 18 is geworden – en zou dus eindigen op
2 december 2012. Op 1 januari 2006 is de verjaringstermijn voor misdrijven
waarop meer dan 10 jaar staat, verhoogd tot 20 jaar. Die verhoging is ook
van toepassing op oude nog niet verjaarde feiten. Dat betekent dat de
verjaringstermijn uiteindelijk pas zal eindigen op 2 december 2017.
Toekomst
Ter uitvoering van het regeerakkoord is wetgeving in voorbereiding
die voorziet in afschaffing van de verjaring voor misdrijven
waarop een gevangenisstraf van 12 of meer jaar is gesteld, en voor
enige zware vormen van seksueel misbruik van kinderen waarop
een gevangenisstraf van 8 jaar is gesteld.
3.2.2 Strafprocesrecht
3.2.2.1 Inleiding
In deze paragraaf wordt kort ingegaan op enkele aspecten van
het strafprocesrecht die voor het onderzoek van de commissie-
Samson van belang kunnen zijn: bewijsrecht, opportuniteitsbeginsel,
klachtvereiste, hoorrecht van het slachtoffer, aangifteplicht en
positie van het slachtoffer in het strafproces.
Het strafprocesrecht is neergelegd in het Wetboek van
Strafvordering (Sv).
3.2.2.2 Bewijsrecht
Voor een veroordeling wegens een strafbaar feit is nodig dat het
feit wordt bewezen. Het bewijs dat de verdachte het telastegelegde
feit heeft begaan, kan door de rechter slechts worden aangenomen,
indien hij daarvan uit het onderzoek op de zitting door de
inhoud van de bewijsmiddelen de overtuiging heeft gekregen. Het
feit moet dus wettig én overtuigend zijn bewezen (artikel 338 Sv).
Wettige bewijsmiddelen zijn: eigen waarneming door de rechter,
verklaringen van de verdachte, verklaringen van een getuige, verklaringen
van een deskundige en schriftelijke stukken. Het bewijs
dat de verdachte het telastegelegde feit heeft begaan, kan door
de rechter niet uitsluitend worden aangenomen op de verklaring
van de verdachte. Het bewijs dat de verdachte het telastegelegde
feit heeft begaan, kan door de rechter ook niet uitsluitend worden
aangenomen op de verklaring van één getuige (artikelen 339, 341
en 342 Sv). Er zijn ten minste twee wettige bewijsmiddelen nodig.
Het bewijs in zedenzaken is onvoldoende, wanneer er voor het
bewijs niet meer is dan de (elkaar tegensprekende) verklaringen
van de verdachte en het slachtoffer, en verklaringen van getuigen
en aanvullend (technisch) bewijs ontbreken.
3.2.2.3 Opportuniteitsbeginsel
Conclusie
In Nederland geldt van oudsher het opportuniteitsbeginsel.
Het openbaar ministerie kan van vervolging kan afzien, als dat
opportuun is. Er bestaat dus geen verplichting om tegen elk
strafbaar feit strafrechtelijk op te treden.
Het opportuniteitsbeginsel maakt mogelijk om strafrechtelijk
optreden achterwege te laten, wanneer zulk optreden bij
voorbeeld vanwege de geringe ernst van het feit of in het licht
van gewijzigde inzichten omtrent de strafwaardigheid van de
gedraging niet (langer) zinvol is of dit optreden de belangen van
een kind zou kunnen schaden.
Tegen een beslissing tot niet vervolging kan een klacht worden
ingediend bij het gerechtshof. Als het hof de klacht ontvankelijk
en gegrond acht, beveelt het de vervolging.
Beschrijving
In Nederland geldt van oudsher het opportuniteitsbeginsel.
Het openbaar ministerie kan van vervolging kan afzien, als dat
opportuun is, of in de woorden van de wet, op gronden aan het
algemeen belang ontleend (artikel 161, tweede lid, Sv). Er bestaat
dus geen verplichting om tegen elk strafbaar feit strafrechtelijk
op te treden. Er is ruimte voor een vervolgingsbeleid met
prioriteitsstellingen.
Het opportuniteitsbeginsel maakt dus mogelijk om strafrechtelijk
optreden achterwege te laten, wanneer zulk optreden vanwege de
geringe ernst van het feit of in het licht van gewijzigde inzichten
omtrent de strafwaardigheid van de gedraging niet (langer) zinvol
is of dit optreden de belangen van een kind zou kunnen schaden.
Tegen een beslissing tot niet vervolging kan een klacht worden
ingediend bij het gerechtshof. Als het hof de klacht ontvankelijk en
gegrond acht, beveelt het de vervolging (artikelen 12 e.v. Sv).
3.2.2.4 (afschaffing van) klachtvereiste
Conclusie
Zedenmisdrijven zijn vanaf 2002 geen klachtdelict meer. Vervolging
is dus niet afhankelijk van het indienen van een klacht.
Beschrijving
Voor seksueel misbruik van kinderen geldt geen klachtvereiste
meer. Dat was vroeger anders. Tot 1 oktober 2002 waren sommige
vormen van seksueel misbruik van kinderen waarbij geen sprake
was van onvrijwilligheid of van een specifieke afhankelijkheid
tussen kind en dader, een klachtdelict. Bij een klachtdelict geldt
het klachtvereiste. Dat betekent dat vervolging van zo’n delict
alleen mogelijk is als door of namens het slachtoffer een wens tot
vervolging van de dader is kenbaar gemaakt. Het slachtoffer of zijn
of haar wettelijke vertegenwoordiger, indien het slachtoffer onder
de leeftijd van 16 jaar is, is klachtgerechtigd.
29