Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

Aan een in Nederland gevestigde rechtspersoonlijkheid bezittende
vereniging, stichting en instelling van weldadigheid die het
verlenen van leiding en bijstand aan patroons en gezinsvoogden,
het verlenen van hulp en steun aan voorwaardelijk veroordeelden,
in vrijheid gestelde of ontslagen minderjarigen en hun nazorg ten
doel stelde (particuliere gezinsvoogdijinstellingen), kon op verzoek
of na bereidverklaring een opdracht daartoe worden verstrekt,
indien zij zich blijkens een schriftelijke door de minister van Justitie
aanvaarde verklaring van haar bestuur onderwierp aan bij amvb te
stellen voorwaarden als hiervoor genoemd. Ook hier berustte het
toezicht bij de minister met bijstand van de raden voor kinderbescherming
(artikel 4 wet).
Minderjarigen die stonden onder voogdij van een particuliere
voogdijinstelling of voorlopig aan de zorg van de raden voor
kinderbescherming waren toevertrouwd, dan wel ter beschikking
van de regering of onder toezicht waren gesteld, konden worden
opgenomen in door de minister goedgekeurde opvanghuizen,
observatiehuizen, inrichtingen voor opvoeding en inrichtingen
voor buitengewone behandeling (zogenoemde particuliere
inrichtingen en tehuizen). Ter verkrijging van goedkeuring moest
het bestuur van de rechtspersoon die de inrichting of het tehuis
exploiteerde, schriftelijke verklaren zich te onderwerpen aan
bij amvb te stellen voorwaarden. De minister moest zich ervan
overtuigen dat aan de voorwaarden was voldaan. De voorwaarden
betroffen onder meer de staf, het aantal en de bekwaamheid
van het personeel, de geestelijk en lichamelijke gezondheid
van de minderjarigen, hun aantal, geslacht, leeftijd, opleiding en
verblijfsduur, en het op hen te houden toezicht. Het toezicht op
de naleving van de voorwaarden was in handen van de minister
(artikel 5 wet).
Opvanghuizen waren bestemd voor de voorlopige opneming van
minderjarigen die onverwijld moesten worden opgenomen en
wier bestemming nog niet was bepaald. De duur was maximaal
een maand (behalve bij voorlopige hechtenis), met de mogelijkheid
van verlenging van maximaal twee maal een maand (artikel 6
wet). Observatiehuizen waren bestemd voor onderzoek naar de
persoonlijkheid van minderjarigen, voor zover zulk onderzoek
niet buiten een inrichting kon plaatsvinden. De verblijfsduur was
maximaal 5 maanden (artikel 7 wet). Ten aanzien van inrichtingen
voor opvoeding werd bij amvb een onderverdeling gegeven met
het oog op de aard en de omvang van de inrichting, de geestelijke
en lichamelijke gesteldheid en de leeftijd van de op te nemen minderjarigen,
het onderwijs en de arbeid binnen en buiten de inrichting
(artikel 8 wet). Inrichtingen voor buitengewone behandeling
waren bestemd voor verpleging van zeer moeilijk opvoedbare
sociaal-onaangepaste minderjarigen wier behandeling niet
mogelijk was in een inrichting voor opvoeding. Aldaar konden
worden opgenomen minderjarigen aan wie de strafrechtelijke
maatregel tot plaatsing in zo een inrichting was opgelegd
(artikel 9 wet).
De artikelen 10 tot en met 14 bevatten bepalingen over bekostiging
van particuliere instellingen, inrichtingen en tehuizen.
Er waren rijksinrichtingen die werden onderscheiden in opvangtehuizen,
observatiehuizen, tuchtscholen, inrichtingen voor
opvoeding en inrichtingen voor buitengewone behandeling
(artikel 15 wet).
Rijksopvanghuizen waren bestemd voor de voorlopige opneming
van minderjarigen die onverwijld moesten worden opgenomen
en wier bestemming nog niet was bepaald en voor de tenuitvoerlegging
van de straf van arrest, voor zover opneming in een
particuliere inrichting niet mogelijk was. De duur was maximaal
1 maand (behalve bij voorlopige hechtenis), met de mogelijkheid
van verlenging van maximaal twee maal 1 maand (artikel 16
wet). De bestemming van rijksobservatiehuizen was identiek aan
observatiehuizen (artikel 17 wet). Tuchtscholen waren bestemd
voor minderjarigen die tijdelijk bijzondere tucht behoefden.
Daarin werden slechts opgenomen minderjarigen aan wie de straf
van plaatsing in een tuchtschool of arrest was opgelegd of die de
kinderrechter ingevolge in het kader van de ondertoezichtstelling
deed opnemen (artikel 18 wet). Rijksinrichtingen waren bestemd
voor opvoeding van tbr-gestelde minderjarigen of van hen die
de kinderrechter in het kader van de ondertoezichtstelling deed
opnemen, voor zover opneming in een particuliere inrichting
niet mogelijk was. Onder dezelfde voorwaarden was opneming
mogelijk van minderjarigen aan wie de straf van arrest was
opgelegd. Ook konden daarin worden opgenomen minderjarigen
die onder voogdij van een voogdijinstelling stonden (artikel 19
wet). Rijksinrichtingen voor buitengewone behandeling hadden
dezelfde bestemming als particuliere inrichtingen; opneming was
mogelijk als in die laatst genoemde inrichtingen geen plaats was.
In rijksinrichtingen konden minderjarigen worden opgenomen
aan wie de maatregel van de tbs of plaatsing in een inrichting voor
buitengewone behandeling was opgelegd of die de kinderrechter
in het kader van de ondertoezichtstelling deed opnemen of die
onder voogdij van een voogdijinstelling stonden (artikel 20 wet).
De leiding van een rijksinrichting berustte bij de directeur onder
verantwoordelijkheid van de minister van Justitie. Bij iedere
inrichting was een commissie van toezicht (artikel 21 wet).
In rijksinrichtingen opgenomen minderjarigen werden in de gelegenheid
gesteld om persoonlijk contact met geestelijke verzorgers
te onderhouden (artikel 23 wet).
Bij tbs of bij plaatsing in een inrichting voor buitengewone behandeling
droeg de minister de opvoeding en verantwoordelijkheid
onderscheidenlijk de behandeling van de minderjarige op aan een
particuliere instelling op haar verzoek of na haar bereidverklaring,
of deed hij de minderjarige opnemen in een rijksinrichting. Daarbij
lette hij onder meer op het advies van de rechter die het vonnis
uitsprak en op de wens van degene die het gezag uitoefende over
de minderjarige (artikelen 27 en 28 wet).
De straf van arrest werd ten uitvoer gelegd in een particulier
opvanghuis of in een particuliere inrichting voor opvoeding die
desgevraagd door de minister waren goedgekeurd en die over de
mogelijkheid van afzondering beschikte, of in rijksopvanghuizen,
tuchtscholen, rijksinrichtingen voor opvoeding of een plaats die
door de kinderrechter was aangewezen (artikel 30 wet).
Met ingang van 1 juli 1989 is de Wet op de jeugdhulpverlening
(Wjhv) (volledig) in werking getreden (wet van 8 augustus 1989,
39