Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

egering aanvaarde verklaring van het bestuur onderwierpen aan
door het rijk gestelde voorwaarden (verklaring van onderwerping).
De rechter die de voogdij aan een rechtspersoon opdroeg, lette
op de godsdienstige gezindheid van de minderjarige en zijn gezin.
De uitoefening van de voogdij geschiedde door het bestuur of een
door het bestuur gemachtigd bestuurslid. De rechtspersoon die de
hem toevertrouwde minderjarigen in woningen of gestichten deed
opnemen, hield de voogdijraad op de hoogte van de plaatsen
waar de minderjarigen verbleven. De toeziend voogd werd op zijn
verzoek gelegenheid gegeven de minderjarige eens per maand te
bezoeken (artikelen 396, 397 en 399 BW).
Ter uitvoering van artikel 396 BW is het besluit van 31 oktober 1950,
Stb. K 468, tot stand gekomen.
De voogdijinstelling die verklaarde zich te onderwerpen aan van
rijkswege gestelde voorwaarden, legde zijn statuten over en
deelde mee tot welke categorie en tot welk aantal minderjarigen
de verklaring zich uitstrekte. De instelling behoorde zodanig te zijn
toegerust dat een doeltreffende taakuitoefening was verzekerd.
De instelling hield aantekening bij omtrent iedere verpleegde.
Zij gaf de minister alle verlangde inlichtingen en bracht jaarlijks
een verslag uit. De verpleging moest zodanig zijn dat iedere
verpleegde hetzij in een inrichting, hetzij in een gezin, de zorg
genoot die hij in verband met zijn aard en aanleg behoefde.
Volgens ministeriële regels werd door of vanwege de instelling
regelmatig toezicht uitgeoefend op de verpleegden en de aan
hen bestede zorg. De door de minister aangewezen ambtenaren,
het Algemeen College van Toezicht, Bijstand en Advies voor het
Rijkstucht- en opvoedingswezen en de voogdijraad hadden te
allen tijde toegang tot de inrichtingen en de gezinnen waaraan
verpleegden waren toevertrouwd. Intrekking van de aanvaarding
van de verklaring op grond van niet naleving der voorwaarden
vond in de regel niet plaats, zonder dat eerst de instelling in de
gelegenheid was gesteld om alsnog aan de voorwaarden te
voldoen (artikelen 1 tot en met 10 Besluit).
Bij verpleging in een inrichting werd gelijktijdig met de verklaring
van onderwerping onder meer overgelegd een opgave van de
leeftijdsgrens, geslacht, categorie, en aantal in de inrichting te
verplegen en verpleegde minderjarigen, van de wijze waarop de
geneeskundige verzorging was geregeld en het daarop uit te oefenen
toezicht, van de wijze van nachtelijke afzondering of de inrichting
van de nachtelijke slaapzalen en de wijze waarop ’s nachts
toezicht werd uitgeoefend, en van het personeel. De inrichtingen
moesten geschikt zijn voor de lichamelijke en geestelijke verpleging
van de daarin gehuisveste minderjarigen. Voor een behoorlijke
geestelijke en lichamelijke ontwikkeling werd zorggedragen.
De minderjarigen werden onderworpen aan geregeld geneeskundig
onderzoek. Onderbrenging van minderjarigen van verschillend
geslacht in dezelfde inrichting – tenzij in geheel van elkaar
gescheiden afdelingen - geschiedde slechts na toestemming van
de minister. Dit gold niet voor (afdelingen van) inrichtingen waar
uitsluitend kinderen van onder 8 jaar verbleven. Verpleegden die
blijkens hun aard en aanleg kennelijk een bijzondere behandeling
behoefden, behoorden in een voor hen geschikte inrichting of
afdeling te worden ondergebracht. Het aan de inrichting verbonden
personeel moest van goed zedelijk gedrag, voldoende
bekwaam zijn en een goede gezondheid hebben (artikelen 11, 13,
14, 16 tot en met 18 en 20 Besluit).
De minister was bevoegd te bepalen dat een pleeggezin voor
de toepassing van dit besluit als een inrichting moest worden
beschouwd. De verpleging in gezinnen moest worden geregeld bij
schriftelijke overeenkomst. Daarin werden enige van de hiervoor
genoemde eisen opgenomen. De woningen moesten voldoen aan
eisen die de geestelijke en lichamelijke gezondheid van de te huisvesten
personen zoveel mogelijk waarborgden. Pleegouders en
gezinsleden moesten van goed zedelijk gedrag zijn. De pleegouders
behoorden in staat te zijn om, gelet op de aard en aanleg van
de verpleegde, aan deze een behoorlijke opvoeding en verzorging
te geven. De pleegouders en gezinsleden moesten zich zo nodig
onderwerpen aan een geneeskundig onderzoek (artikelen 26 tot
en met 29 Besluit).
Bij gelegenheid van de inwerkingtreding van de Beginselenwet
voor de kinderbescherming op 1 juli 1965 kon de rechter – mits op
haar verzoek of na bereidverklaring - de voogdij opdragen aan een
voogdijinstelling die aan daartoe bij de Beginselenwet gestelde
eisen voldeed (artikel 396, eerste lid, BW).
Bij gelegenheid van de inwerkingtreding van Boek I nieuw BW op
1 januari 1970 zijn de bepalingen inzake de voogdij van een rechtspersoon
vernummerd tot de artikelen 302 tot en met 306.
Met de inwerkingtreding van de Wjhv kon de rechter de voogdij
opdragen aan een voogdijinstelling die door de minister van
Justitie op grond van de Wjhv werd gesubsidieerd.
Met de inwerkingtreding van de Wjz wordt de voogdij opgedragen
aan de stichtingen die een bureau jeugdzorg in stand houden.
4.2.2.4 Toekomst
Bij de Eerste Kamer is aanhangig een omvangrijk wetsvoorstel
dat beoogt een aantal knelpunten in de kinderbeschermingswetgeving
weg te nemen (Kamerstukken I 2010/11, 32 015 A). Het
wetsvoorstel beoogt te passen in het streven van de overheid om
een effectieve en efficiënte jeugdbescherming te verwezenlijken.
Daarvoor is een goede samenwerking tussen bureaus jeugdzorg,
de raad voor de kinderbescherming en de kinderrechter vereist.
De voorgestelde wetgeving verhoogt de rechtsbescherming van
degenen die door een kinderbeschermingsmaatregel (kunnen)
worden getroffen. Het belang van het kind staat voorop.
Het gaat het bestek van dit overzicht te buiten om uitgebreid op
deze nieuwe wetgeving in te gaan. Hierna volgt een beknopte
weergave van enige voorgestelde wijzigingen.
Er wordt een nieuwe maatregel van opgroeiondersteuning geïntroduceerd,
die lichter is dan de ondertoezichtstelling. De kinderrechter
kan deze nieuwe maatregel opleggen, indien een minderjarige
zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd,
en de zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging
noodzakelijk is voor de minderjarige of zijn ouders die het gezag
uitoefenen, door dezen niet of onvoldoende wordt geaccepteerd.
51