Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

De kinderrechter vermeldt in zijn beschikking waarop de maatregel
is gericht en draagt bureau jeugdzorg op de ouder(s) en de
minderjarige ondersteuning te bieden bij de uitvoering van de
maatregel. Indien bureau jeugdzorg van oordeel is dat de ouders
of de minderjarige de maatregel niet of onvoldoende aanvaarden,
doet het hiervan terstond melding aan de raad voor de kinderbescherming
(artikel 253z BW).
De regeling van de ondertoezichtstelling is opnieuw uitgeschreven.
De kinderrechter kan de minderjarige onder toezicht stellen van
een stichting (bureau jeugdzorg), indien een minderjarige zodanig
opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd en
(a) de zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging
noodzakelijk is voor de minderjarige of zijn ouders of de ouder
die het gezag uitoefenen, door dezen niet of onvoldoende wordt
geaccepteerd, en (b) de verwachting gerechtvaardigd is dat de
ouder(s) die het gezag uitoefenen binnen een gelet op de persoon
en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten
termijn de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding
in staat zijn te dragen (artikel 1:255, eerste lid, BW). Aan de onder
(b) genoemde grond is niet voldaan, als duidelijk is dat ouders
nooit in staat zullen zijn om duurzaam de verantwoordelijkheid
voor de opvoeding te dragen. Dan ligt een gezagsbeëindigende
maatregel in de rede (zie hierna). De kinderrechter kan een minderjarige
onder toezicht stellen op verzoek van de raad voor de
kinderbescherming of het openbaar ministerie. Als de raad geen
verzoek doet, kan de (pleeg)ouder het verzoek doen (artikel 1:255,
tweede lid, BW).
De kinderrechter noemt in zijn beslissing uitdrukkelijk de concrete
bedreigingen in de ontwikkeling van de minderjarige en de daarop
afgestemde duur van de ondertoezichtstelling (artikel 1:255,
vijfde lid, BW). De duur is dus gekoppeld aan de concrete
bedreigingen.
Artikel 262 regelt de taak van het bureau jeugdzorg bij de uitvoering
van de ondertoezichtstelling. De bepaling komt in grote
lijnen overeen met het huidige artikel 257. Het bureau jeugdzorg
houdt toezicht op de minderjarige en zorgt ervoor dat aan de
minderjarige en de met het gezag belaste ouder(s) hulp en steun
worden geboden opdat de concrete bedreigingen in diens ontwikkeling
worden weggenomen. De inspanningen zijn erop gericht
de ouder(s) zoveel mogelijk zelf de verantwoordelijkheid voor de
verzorging en opvoeding van hun kinderen te laten dragen.
Wat betreft uithuisplaatsing van een onder toezicht gestelde minderjarige
kan het volgende worden opgemerkt.
Voor plaatsing van een minderjarige gedurende dag en nacht
buiten het gezin zal voortaan steeds een machtiging tot uithuisplaatsing
van de kinderrechter zijn vereist (artikel 1: 265a BW).
Vrijwillige uithuisplaatsing voor dag en nacht door de ouders is
dus niet meer mogelijk.
De kinderrechter kan op verzoek bij een uithuisplaatsing bepalen
dat het gezag gedeeltelijk wordt uitgeoefend door het bureau
jeugdzorg dat toezicht heeft, voor zover noodzakelijk in verband
met de uitvoering van de ondertoezichtstelling. Dit kan onder
meer met betrekking tot de aanmelding van de minderjarige bij
een onderwijsinstelling of het geven van toestemming voor een
52
medische behandeling (artikel 1:265e BW). Ook kan de kinderrechter
op ad hoc basis toestemming geven voor een medische
behandeling van een minderjarige jonger dan 12 jaar die nodig is
om ernstig gevaar voor diens gezondheid af te wenden, indien de
ouder daarvoor geen toestemming geeft. Dat kan ook voor een
behandeling van een minderjarige van 12 jaar of ouder die niet
in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn
belangen (artikel 1:265h BW).
Voor wijziging van het verblijf van de minderjarige door bureau
jeugdzorg is de toestemming van de pleegouder die de minderjarige
ten minste een jaar als behorende tot zijn gezin verzorgt
en opvoedt, nodig, en bij gebreke daarvan de vervangende toestemming
van de kinderrechter (artikel 1: 265i BW).
De plicht van bureau jeugdzorg om over de concrete uitvoering
van de ondertoezichtstelling verantwoording af te leggen aan de
raad voor de kinderbescherming is gehandhaafd. Een verzoek tot
verlenging van een ondertoezichtstelling met uithuisplaatsing die
twee jaar of langer heeft geduurd, gaat vergezeld van een advies
van de raad voor de kinderbescherming (artikel 1: 265j BW).
De maatregelen van ontheffing en ontzetting uit de ouderlijke
macht vervallen en worden vervangen door één maatregel:
beëindiging van het gezag van de ouder. De rechtbank kan dit
gezag beëindigen, indien (a) een minderjarige zodanig opgroeit
dat hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd, en de ouder niet in
staat is de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding
te dragen binnen een voor de persoon en de ontwikkeling van de
minderjarige aanvaardbaar te achten termijn, of (b) de ouder het
gezag misbruikt (artikel 1:266 BW). De instemming van de ouder
met de beëindiging is niet langer vereiste. Aan beëindiging van het
ouderlijk gezag behoeft geen ondertoezichtstelling vooraf te zijn
gegaan.
De raad voor de kinderbescherming houdt toezicht op de voogdij
door het bureau jeugdzorg. Het bureau zendt de raad jaarlijks een
op de cliënt afgestemde plan op basis waarvan het de voogdij
uitoefent, met gegevens over het verloop van de voogdij. Bij een
geschil tussen bureau en raad kan de tussenkomst van de kinderrechter
worden gevraagd. Hij beproeft een vergelijk tussen beide.
Lukt dat niet, dan neemt hij een beslissing die hem in het belang
van het kind wenselijk voorkomt (artikel 1:305 BW).
De rechtbank kan de voogdij van bureau jeugdzorg beëindigen,
indien een minderjarige zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling
wordt bedreigd, en (a) het bureau zijn taken op een niet
verantwoorde wijze uitoefent als bedoeld in artikel 13, vierde lid,
Wjz (zie hierna onder par. 4.2.3.) of (b) het nalaat de raad voor
de kinderbescherming jaarlijks te rapporteren over de voogdij
(artikel 1:328 BW).