Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

4.1 Inleiding
In hoofdstuk 3 is de ontwikkeling van het relevante strafrechtelijk
kader inzake seksueel misbruik beschreven. Daar is gewezen op
de algemene verplichting van de overheid om te voorzien in de
strafrechtelijke bescherming van haar onderdanen tegen ernstige
inbreuken op de lichamelijke en geestelijke integriteit van haar
burgers. Die verplichting betekent tweeërlei: het voorzien in een
adequaat strafrechtelijk instrumentarium én in effectieve handhaving
van de strafwet in de praktijk.
Dit hoofdstuk bevat een beschrijving op hoofdlijnen vanaf 1945
van het relevante juridische kader inzake de verantwoordelijkheid
voor de voorkoming en bestrijding van seksueel misbruik
van kinderen die zijn geplaatst in inrichtingen en in pleeggezinnen.
Het gaat om de verantwoordelijkheid van de overheid, particuliere
instanties en particulieren die bij de plaatsing van kinderen een rol
spelen, voor een effectieve bescherming tegen seksueel misbruik
van die kinderen.
Plaatsing van kinderen geschiedt op civielrechtelijke of strafrechtelijke
grondslag. Civielrechtelijke plaatsing is mogelijk
in inrichtingen en in pleeggezinnen. Strafrechtelijke plaatsing
geschiedt in inrichtingen.
De beslissing tot plaatsing is een ingrijpende maatregel.
Plaatsing wordt gelast door een (kinder)rechter of behoeft diens
machtiging.
Jeugdzorg, kinderbescherming en jeugdstrafrecht zijn de
afgelopen jaren aan grote veranderingen onderhevig geweest.
Meer veranderingen zullen volgen.
Een beschrijving van het burgerlijk procesrecht en het strafprocesrecht
die van toepassing waren en zijn op de totstandkoming
van civielrechtelijke en strafrechtelijke rechterlijke
plaatsingsbeslissingen en op de behandeling van een daartegen
openstaande voorziening van rechtsbescherming, is achterwege
gebleven.
4.2 Civielrechtelijke plaatsing
4.2.1 Kader voor jeugdzorg en kinderbescherming
4.2.1.1 Geldend recht
Conclusie
De Wet op de jeugdzorg en de daarop gebaseerde uitvoeringswetgeving
voorzien in (de organisatie en bekostiging van de)
jeugdzorg. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de ministers van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en van VenJ. De decentrale
uitvoering van de jeugdzorg ligt in handen van provinciale en
regionale bureaus jeugdzorg, en van particuliere zorgaanbieders.
Het BW voorziet in kinderbeschermingsmaatregelen, waaronder
ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing. De minister van VenJ is
eindverantwoordelijk voor de kinderbescherming. De uitvoering
van de kinderbescherming berust bij de bureaus jeugdzorg, de
raad voor de kinderbescherming en particuliere zorgaanbieders.
Beschrijving
De Wet op de jeugdzorg (Wjz) en het daarop gebaseerde
Uitvoeringsbesluit Wet op de jeugdzorg (UWjz) voorzien in jeugdzorg.
Titel 14 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) inzake
het gezag over minderjarigen voorziet onder meer in maatregelen
van kinderbescherming.
Jeugdzorg is ondersteuning van en hulp aan de jeugdige en/of
zijn opvoeders in verband met problemen die het onbedreigd
opgroeien van de jeugdige belemmeren. Kinderbescherming
voorziet in gedwongen maatregelen ter afwending van ernstige
bedreiging van de zedelijke of geestelijke belangen of de gezondheid
van het kind. Jeugdzorg en kinderbescherming hangen dus
nauw samen. Het BW en de Wjz bevatten het wettelijk kader voor
(gedwongen) plaatsing van kinderen. BW en Wjz zijn op het terrein
van de kinderbescherming met elkaar verweven.
Jeugdzorg en kinderbescherming zijn taken van de overheid. Voor
de uitvoering hiervan draagt de rijksoverheid eindverantwoordelijkheid.
De ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
(VWS) en van VenJ zijn verantwoordelijk voor de jeugdzorg. De
Minister van VenJ is verantwoordelijk voor de kinderbescherming.
De organisatie van de jeugdzorg en de kinderbescherming is complex.
Daarbij zijn vele overheidsinstanties, particuliere organisaties
en personen betrokken.
Bij de uitvoering van de jeugdzorg spelen de bureaus jeugdzorg
een centrale rol. Gedeputeerde staten zorgen ervoor dat er in de
provincie één bureau jeugdzorg werkzaam is dat door een stichting
in stand wordt gehouden (artikel 4, eerste lid, Wjz). 30
Er zijn 12 provinciale en 3 grootstedelijke bureaus jeugdzorg.
De bureaus hebben ook een belangrijke rol bij de voorbereiding
en uitvoering van maatregelen van kinderbescherming. Bij de
bureaus komt relevante informatie over de jeugdige binnen.
Vanouds heeft de raad voor de kinderbescherming een verantwoordelijkheid
voor de kinderbescherming. Die verantwoordelijkheid
bestaat thans uit het initiëren en beoordelen van
maatregelen van kinderbescherming. Er is één raad voor de kinderbescherming.
De raad valt rechtstreeks onder de Minister van
VenJ. De raad oefent de bij de wet opgedragen taken uit namens
de minister. Ten behoeve van de vervulling van zijn taak houdt de
raad zich in ieder geval op de hoogte van de ontwikkeling van de
30 Het BW spreekt van een stichting als bedoeld in artikel 1, onder f, van de Wjz.
Hierna wordt kortheidshalve gesproken over bureau jeugdzorg.
35