Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

3.2 Kaderbesluit 2001/220/JBZ van 15 maart 2001 inzake
de status van slachtoffers in het strafproces
Dit kaderbesluit is verouderd. Het zal op termijn worden vervangen
door een richtlijn. Een daartoe strekkende ontwerprichtlijn is
in mei 2011 gepresenteerd door de Europese Commissie.
Implementatie van de hierna genoemde bepalingen was voorzien
per 22 maart 2002.
Het kaderbesluit ondersteunt onder meer de onder 4.4.1., 4.4.2. en
4.4.3. genoemde instrumenten.
Een slachtoffer is een persoon die schade, waaronder lichamelijk
en psychisch letsel, emotionele schade of financiële verliezen lijdt
als direct gevolg van strafbare feiten (artikel 1).
Slachtoffers moeten een reële en passende rol in de strafrechtspleging
hebben. Slachtoffers die bijzonder kwetsbaar zijn, moeten
een specifieke behandeling krijgen die het best past bij hun
omstandigheden (artikel 2).
Slachtoffers moeten in de gelegenheid worden gesteld om in de
procedure te worden gehoord en bewijs te leveren (artikel 3).
Slachtoffers hebben recht op informatie die van belang is voor de
bescherming van hun belangen, zoals informatie over wie hulp
kan bieden, welke hulp beschikbaar is, waar zij aangifte kunnen
doen, beschikbare rechtsbijstand en mogelijkheden van schadevergoeding.
Zij moeten worden geïnformeerd over de uitkomst
van hun aangifte of klacht, het verloop van het proces en de
beslissing van de strafrechter. Lidstaten moeten voorzien in de
mogelijkheid dat het slachtoffer in zaken waarin het slachtoffer
gevaar kan oplopen, op de hoogte wordt gesteld van de invrijheidstelling
van de dader (artikel 4).
Slachtoffers en hun familie behoeven bescherming (bij optreden in
de procedure). Ten behoeve van de bescherming van slachtoffers,
in het bijzonder de meest kwetsbaren, tegen nadelige gevolgen
van het afleggen van een getuigenverklaring in het openbaar,
moet worden voorzien in de mogelijkheid van passende alternatieven
(artikel 8).
Slachtoffers hebben recht op een beslissing over schadevergoeding
van de dader in het kader van de strafprocedure of op het
verkrijgen van zo’n vergoeding langs andere weg (artikel 9).
Lidstaten bevorderen de beschikbaarheid van gespecialiseerde
diensten of particuliere organisaties voor hulp aan slachtoffers.
Lidstaten bevorderen dat het personeel van deze diensten en
organisaties goede training krijgen met speciale aandacht voor de
meest kwetsbare slachtoffers (artikelen 13 en 14).
3.3 Kaderbesluit 2008/675/JBZ van 18 december 2008
betreffende de wijze waarop bij een nieuwe strafrechtelijke
procedure rekening wordt gehouden met
veroordelingen in de andere lidstaten van de EU
Dit kaderbesluit verplicht lidstaten ervoor te zorgen dat in een
nieuwe strafprocedure rekening wordt gehouden met eerdere
veroordelingen van een strafrechter in een andere lidstaat en dat
daaraan dezelfde gevolgen worden verbonden als aan eerdere
veroordelingen van de eigen strafrechter (artikel 3).
88
Implementatie van dit kaderbesluit (per 15 augustus 2010) veronderstelt
het bestaan van mechanismen die de uitwisseling van
justitiële gegevens tussen de lidstaten mogelijk maken (zie hierna
onder 3.4.).
3.4 Kaderbesluit 2009/315/JBZ van 26 februari 2009 inzake
de organisatie en de inhoud van de uitwisseling van
gegevens uit het strafregister tussen de lidstaten
Voor een effectieve preventie en bestrijding van criminaliteit,
waaronder seksueel misbruik, is wetenschap omtrent het
strafrechtelijk verleden van een burger - eigen onderdanen en
vreemdelingen die zich op het eigen grondgebied bevinden -
onontbeerlijk. Die gegevens zijn nodig voor het verkrijgen van een
goed beeld van de pleger van een strafbaar feit, de sollicitant of de
aanvrager van een vergunning.
Voor de beschikbaarheid van die gegevens is opslag ervan in een
toegankelijk strafregister nodig.
Het onderhavige kaderbesluit voorziet in de uitwisseling van strafrechtelijke
gegevens tussen de lidstaten. Implementatie moet zijn
voltooid per 27 april 2012.
Lidstaten zijn verplicht tot instelling van een centrale autoriteit
voor de toepassing van het kaderbesluit (artikel 3). Dat is in
Nederland de Justitiële Informatiedienst te Almelo. Het doel is dat
alle strafrechtelijke gegevens met betrekking tot onherroepelijke
veroordelingen van een persoon worden geregistreerd in het
strafregister van het land waarvan deze persoon onderdaan is.
Het kaderbesluit legt verplichtingen op aan de staat waar de veroordeling
is uitgesproken. Wanneer de veroordeelde een onderdaan
van een andere lidstaat is, wordt in het eigen strafregister
opgave gedaan van diens nationaliteit. De centrale autoriteit van
de veroordelende lidstaat informeert de centrale autoriteit van
een andere lidstaat zo spoedig mogelijk omtrent de in het eigen
register opgenomen veroordelingen van een onderdaan van die
andere lidstaat, en omtrent wijziging daarin of doorhaling ervan
(artikel 4).
Het kaderbesluit legt ook verplichtingen op aan de staat van de
nationaliteit van de dader. Die staat is verplicht om de van een
andere lid staat omtrent een eigen onderdaan verkregen gegevens
op te slaan met het oog op mogelijke verstrekking ervan in
de toekomst. Daartoe worden alleen actuele gegevens gebruikt
(artikel 5).
Een centrale autoriteit kan (ook naar aanleiding van een verzoek
van een burger om inzage in zijn eigen gegevens te hebben) aan
een centrale autoriteit van een andere lidstaat vragen om een
uittreksel uit het strafregister voor gebruik in een strafprocedure
of voor een ander doel. Verzoek en antwoord zijn vervat in een
standaardformulier (artikel 6). De aangezochte lidstaat moet zo
spoedig mogelijk, in ieder geval binnen 10 werkdagen, antwoorden
(artikel 8).
Artikel 7 geeft nadere voorschriften over de verplichting van de
centrale autoriteit van de staat van de nationaliteit van de persoon
tot het verstrekken van in het eigen strafregister opgeslagen informatie
over veroordelingen van de eigen rechter of van een rechter
uit een andere lidstaat of van een derde land.