Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

4.3.1.3 Wijzigingen
Conclusie
In 1965 trad een ingrijpende herziening van het kinderstrafrecht en
het kinderstrafprocesrecht in werking.
Een jeugdige onder de leeftijd van 12 jaar was niet langer strafrechtelijk
aansprakelijk.
De nieuwe bepalingen inzake het jeugdstrafrecht waren van toepassing
op jeugdigen tussen 12 en 18 jaar. Het volwassenenstrafrecht
kon van toepassing worden verklaard op jeugdigen tussen
16 en 18 jaar, indien de rechter daartoe grond vond in de ernst van
het begane feit of de persoonlijkheid van de dader.
Het volwassenenstrafrecht was van toepassing op minderjarigen
van 18 jaar of ouder. Niettemin kon de rechter het kinderstrafrecht
toepassen op deze groep van minderjarigen, indien hij daartoe
grond vond in de persoonlijkheid van de dader. Bij toepassing
van het volwassenenstrafrecht op een minderjarige die zodanig
opgroeide dat hij bedreigd werd met zedelijke of lichamelijke
ondergang, kon de rechter bij een veroordeling tevens de maatregel
van ondertoezichtstelling opleggen. De rechter kon bepalen
dat geen straf of maatregel werd opgelegd, indien hij dat in
verband met de geringe ernst van het feit, de persoonlijkheid van
de dader en de omstandigheden waaronder het feit was begaan,
raadzaam achtte.
De straffen waren voor (poging van of medeplichtigheid aan) een
misdrijf: plaatsing in een tuchtschool, arrest, geldboete en berisping,
en voor overtredingen: arrest, geldboete en berisping. De
maatregelen waren voor (poging van of medeplichtigheid aan) een
misdrijf: terbeschikkingstelling van de regering, plaatsing in een
inrichting voor buitengewone behandeling en ondertoezichtstelling,
en voor overtredingen: ondertoezichtstelling.
In 1988 wordt de leeftijd van meerderjarigheid verlaagd tot 18 jaar.
In 1995 onderging het jeugdstrafrecht weer een omvangrijke wijziging
en heeft het zijn huidige vorm gekregen.
De straffen arrest en tuchtschool zijn vervangen door
jeugddetentie.
In plaats van een hoofdstraf konden één of meer alternatieve
sancties worden opgelegd: het verrichten van onbetaalde arbeid
ten algemene nutte en het verrichten van arbeid tot herstel van de
door het strafbare feit aangerichte schade en het volgen van een
leerproject.
De maatregel van plaatsing in een inrichting voor jeugdigen is in
de plaats getreden van de jeugd-tbs en plaatsing in een inrichting
voor buitengewone behandeling.
In 2001 is de alternatieve sanctie taakstraf geworden. Een taakstraf
bestaat uit een werkstraf, zijnde het verrichten van onbetaalde
arbeid of het verrichten van arbeid tot herstel van de door
het strafbare feit aangerichte schade, of een leerstraf, zijnde het
volgen van een leerproject, of een combinatie van werkstraf en
leerstraf.
In 2009 is de maatregel omtrent het gedrag van jeugdigen in het
Wetboek van Strafrecht geïntroduceerd.
Beschrijving
Sinds de inwerkingtreding van de wet van 24 december 1954, Stb.
602, hadden de raden voor de kinderbescherming een voorlichtende
en toezichthoudende taak bij de jeugdstrafrechtspleging
(artikelen 488a en 488b Sv en 39bis a Sr).
Op 1 juli 1965 trad de wet van 9 november 1961, Stb. 402 tot
herziening van het kinderstrafrecht en het kinderstrafprocesrecht
in werking.
Vanaf dat tijdstip is een jeugdige onder de leeftijd van 12 jaar niet
langer strafrechtelijk aansprakelijk (artikel 77a Sr). Daaraan ligt
de gedachte ten grondslag dat een kind in die leeftijdscategorie
geacht kan worden niet toerekeningsvatbaar te zijn.
De nieuwe bepalingen inzake het jeugdstrafrecht waren van toepassing
op jeugdigen tussen 12 en 18 jaar. Het volwassenenstrafrecht
kon van toepassing worden verklaard op jeugdigen tussen
16 en 18 jaar, indien de rechter daartoe grond vond in de ernst van
het begane feit of de persoonlijkheid van de dader.
Het volwassenenstrafrecht was van toepassing op minderjarigen
van 18 jaar of ouder. Niettemin kon de rechter het kinderstrafrecht
toepassen op deze groep van minderjarigen, indien hij daartoe
grond vond in de persoonlijkheid van de dader. Bij toepassing
van het volwassenenstrafrecht op een minderjarige die zodanig
opgroeide dat hij bedreigd werd met zedelijke of lichamelijke
ondergang, kon de rechter bij een veroordeling tevens de maatregel
van ondertoezichtstelling opleggen. De rechter kon bepalen
dat geen straf of maatregel werd opgelegd, indien hij dat in
verband met de geringe ernst van het feit, de persoonlijkheid van
de dader en de omstandigheden waaronder het feit was begaan,
raadzaam achtte (artikelen 77b tot en met 77f Sr).
De straffen waren voor (poging van of medeplichtigheid aan) een
misdrijf: plaatsing in een tuchtschool, arrest, geldboete en berisping,
en voor overtredingen: arrest, geldboete en berisping.
De maatregelen waren voor (poging van of medeplichtigheid aan)
een misdrijf: terbeschikkingstelling van de regering, plaatsing in
een inrichting voor buitengewone behandeling en ondertoezichtstelling,
en voor overtredingen: ondertoezichtstelling (artikelen 77g
en 77h Sr).
Indien de verdachte niet strafbaar was op de grond dat het feit
hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke storing van
zijn geest niet kon worden toegerekend, kon de rechter bij een
misdrijf of een overtreding als bedoeld in artikel 432 Sr (landloperij,
bedelarij of souteneurschap) niettemin de maatregel van
plaatsing in een inrichting voor buitengewone behandeling of, bij
dreiging van zedelijke of lichamelijke ondergang ondertoezichtstelling
opleggen (artikel 77j Sr).
Overigens kon de rechter de maatregel van plaatsing in een
inrichting voor buitengewone behandeling slechts opleggen bij
vervolging van een minderjarige bij wie tijdens het begaan van een
misdrijf of een overtreding als bedoeld in artikel 432 Sr gebrekkige
ontwikkeling of ziekelijke storing van zijn geestvermogens
bestond, indien de persoonlijkheid van de minderjarige zulks
bepaaldelijk vorderde (artikel 77k Sr).
69