Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

Een verzoek daartoe liep via de raad voor de kinderbescherming
die daarover de minister adviseerde. De overbrenging naar de
rijksinrichting van overheidswege geschiedde door de zorg van
de officier van justitie. De directeur kon het verblijf beëindigen in
overeenstemming met de voogdijinstelling. Ook de minister kon
het verblijf beëindigen na het horen van die instelling (artikelen
178 tot en met 182 besluit).
Onder het regime van de Wjhv – geldig van 1 juli 1989 tot 1 januari
2005 - waren particuliere instellingen verantwoordelijk voor de
uitvoering van de jeugdhulpverlening in de praktijk, en voor de
kwaliteit daarvan.
Bij amvb’s waren kwaliteitseisen gesteld aan de jeugdhulpverlening
in het algemeen (artikel 35 Wjhv), aan (gezins-)voogdijinstellingen
(artikel 60, vierde lid, Wjhv) en aan rijks- en particuliere
inrichtingen voor justitiële kinderbescherming (artikel 66 Wjhv).
Deze bepalingen waren voor een deel overgenomen uit het
Uitvoeringsbesluit kinderbescherming.
In het besluit kwaliteitsregels jeugdhulpverlening van 6 september
1990 (nadien nog verscheidene malen gewijzigd) waren algemene
regels omtrent kwaliteit neergelegd.
Zo moest een uitvoerder voor elke voorziening die hij in stand
hield, een werkplan opstellen, gerelateerd aan de functies en
werkzaamheden van die voorziening. Dat plan bevatte in ieder
geval onder meer: de uitgangspunten voor het beleid van de
voorziening afgestemd op de problemen en stoornissen van
de jeugdigen, personeelformatie alsmede de wijze waarop de
verantwoordelijkheden voor de diverse taken binnen de voorziening
waren verdeeld, waarbij werd aangegeven of en onder welke
voorwaarden de uitvoerder gebruik maakte van diensten van
personen die anders dan als beroepskracht werkzaam waren, de
omvang en inrichting van de accommodatie gerelateerd aan de op
basis van de doelstelling uit te oefenen functies en werkzaamheden
en de doelgroep, en de wijze van behandeling van klachten.
Het plan (en eventuele wijzigingen) werd toegezonden aan de
beide ministers en aan de Inspectie voor de jeugdhulpverlening en
jeugdbescherming (artikel 2).
Het bestand van personeel in dienst van de voorziening en van
personen die anderszins bij de voorziening als beroepskracht
werkzaam waren, was zowel kwalitatief als kwantitatief afgestemd
op de op basis van de doelstelling uit te oefenen functies en
werkzaamheden en op de doelgroep. De dagelijkse leiding van de
voorziening berustte bij een beroepskracht (artikel 3).
Voorts moest de uitvoerder een hulpverleningsplan voor iedere
jeugdige vaststellen. Dat plan bevatte in ieder geval onder meer:
een beschrijving, op basis van een diagnose, van het voorgenomen
hulpverleningsproces, in relatie tot de doelen, met vermelding
van de bij de hulpverlening in te schakelen deskundigen en
van evaluatiemomenten, een vermelding van de hulpverlener die
voor het gehele proces van hulpverlening contactpersoon was
voor de bij de hulpverlening betrokken cliënten en instanties, in
geval van pleegzorg een omschrijving van de rol van de pleegouders
in het hulpverleningsproces en van de wijze waarop de
begeleiding van de pleegouders werd vorm gegeven. Het plan
kwam niet tot stand dan na overleg met de jeugdige, ouders,
wettelijke vertegenwoordigers, kinderrechter (bij ondertoezichtstelling)
en pleegouders (bij pleegzorg), en niet dan na overeenstemming
met de gezins)voogdijinstelling en raad voor de
kinderbescherming, voor zover betrokken (artikel 5). Dat gold
ook voor de uitvoerder van een voorziening van (semi)residentiële
voorziening. Indien de problemen en stoornissen van de jeugdige
dit nodig maakten, kwam het plan tot stand op grond van multidisciplinaire
oordeelsvorming (artikel 12).
De uitvoerder van een voorziening van residentiële hulpverlening
stelde een reglement vast waarin de regel en afspraken over de
rechten en verplichtingen van de jeugdige waren vastgelegd. Die
konden slechts gerelateerd zijn aan de leeftijd, de specifieke problemen
of de behandeling van de jeugdige, dan wel gerelateerd
aan de rechten en vrijheden van de mede bewoners (artikel 16).
De uitvoerder van pleegzorg belastte een of meer beroepskrachten
die over specifieke deskundigheid op het terrein van de
pleegzorg beschikten, met de werkbegeleiding van degenen die
in de pleegzorg werkzaam waren. De uitvoerder van een centrale
voor pleeggezinnen moest ervoor zorgen dat beroepskrachten
specifieke deskundigheid bezaten ten aanzien van voorlichting,
werving, selectie en voorbereiding van pleeggezinnen (artikel 18).
In een pleeggezin werden in beginsel niet meer dan 3 pleegkinderen
opgenomen. Een pleegouder was ten minste 21 jaar. Hij of zij
was niet tevens degene die was belast met de begeleiding van het
pleegkind, de pleegouders en de ouders. De pleegouder beschikte
voorafgaande aan de plaatsing over een verklaring van geen
bezwaar, afgegeven door de raad voor de kinderbescherming. De
geschiktheid van het pleeggezin was voorafgaand aan de plaatsing
beoordeeld door de voorziening van pleegzorg. De pleegouder
was bereid begeleiding door de voorziening voor pleegzorg te
aanvaarden (artikel 19).
Het Besluit kwaliteitsregels en taken voogdij- en gezinsvoogdijinstellingen
van 18 juni 1990 (nadien nog verscheidene malen
gewijzigd) bevatte kwaliteitsregels voor (gezins)voogdijinstellingen.
Deze kwamen – voor zover in dezen van belang – goeddeels
overeen met de hierboven genoemde regels.
De statuten van de instelling (en wijzigingen daarin) werden ter
kennis gebracht van de minister van Justitie (artikel 3).
De instelling maakte slechts gebruik van diensten van een persoon
die anders dan als beroepskracht werkzaam was, indien deze
beschikte over voldoende kennis en ervaring om de te verrichten
werkzaamheden te kunnen uitvoeren, schriftelijk verklaarde
duurzaam bij de uitvoerder werkzaamheden te zullen verrichten,
zo nodig een training wilde volgen, en de werkzaamheden onder
verantwoordelijkheid van een daartoe aangewezen beroepskracht
werden verricht (artikel 5).
De taak van de voogdijinstelling omvatte de volledige verantwoordelijkheid
voor de verzorging en opvoeding van jeugdigen
over wie zij de voogdij uitoefende. Daartoe deed zij de jeugdige
in voorzieningen van jeugdhulpverlening of elders verzorgen en
opvoeden. Zij droeg zorg voor de continuïteit in de persoonlijke
contacten met de jeugdige (artikel 9).
59