Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

kinderbescherming, bevordert hij de samenwerking met de
instellingen van kinderbescherming en jeugdhulpverlening en
adviseert hij de autoriteiten en instellingen. De bemoeienissen
laten de godsdienstige en levensbeschouwelijke grondslag van de
instelling en onverlet (artikel 1:238 BW). Bij ontbreken of het niet
uitoefenen van gezag over een minderjarige verzoekt de raad de
rechter om te voorzien in de gezagsuitoefening (artikel 241 BW).
De raad stelt zich op de hoogte van alle gevallen waarin maatregelen
met betrekking tot het gezag over minderjarigen dienen te
worden overwogen (artikel 242 BW). De raad staat onder leiding
van een algemeen directeur en twee directeuren.
De Raad heeft een landelijk bureau en is werkzaam in 13 regio’s
(Organisatiebesluit raad voor de kinderbescherming 2006,
Stb. 2006, 192).
Bureaus jeugdzorg en de raad voor de kinderbescherming werken
samen. De artikelen 56 e.v. UWjz geven nadere regels over die
samenwerking. De bureaus en de raad leggen hun samenwerking
vast in een protocol.
Jeugdzorg staat centraal en voorop. Dat is ondersteuning van en
hulp aan jeugdigen, hun ouders, stiefouders of anderen die een
jeugdige als behorende tot hun gezin verzorgen en opvoeden (dat
zijn de cliënten van de jeugdzorg), bij opgroei- en opvoedingsproblemen
of dreigende zodanige problemen (artikel 1 Wjz).
Het bureau jeugdzorg beziet of een cliënt zorg – jeugdzorg of
vormen van geestelijke gezondheidszorg - behoeft, en daarop
aanspraak bestaat (artikel 5 Wjz). Daarbij is uitgangspunt dat zorg
het belang van een onbedreigde ontwikkeling van een jeugdige
dient en aansluit bij de behoefte van de cliënt. Deze zorg is niet
ingrijpender dan noodzakelijk en wordt geboden zo dicht mogelijk
bij de plaats waar de cliënt duurzaam verblijft en gedurende
een zo kort mogelijke periode (artikel 5, vierde lid, Wjz). Het
bureau jeugdzorg neemt een zogenoemd indicatiebesluit over
aanspraak op zorg (artikel 6 Wjz). Aan een besluit tot toekenning
van zorg ligt in de regel een aanvraag van een cliënt ten grondslag
(artikel 7, eerste lid, Wjz). Bij een aanvraag door een andere cliënt
dan de jeugdige is in de regel de instemming van de jeugdige
vereist (artikel 7, tweede tot en met vijfde lid. Wjz).
Indien een cliënt het niet eens met een indicatiebesluit of de
beslissing waarbij de aanspraak op zorg vervalt, kan hij daartegen
bezwaar maken bij het bureau jeugdzorg. Tegen de beslissing
op bezwaar staat beroep open bij de kinderrechter (artikel 5,
vijfde lid, Wjz).
Aanspraak op jeugdzorg omvat jeugdhulp, verblijf en observatiediagnostiek
(artikel 2 UWjz).
Jeugdhulp omvat behandeling of begeleiding van (a) een jeugdige,
gericht op het oplossen, verminderen of voorkomen van verergering
dan wel het omgaan met de gevolgen van zijn psychosociale,
psychische of gedragsproblemen; (b) van een cliënt, niet zijnde
een jeugdige, gericht op het verkrijgen van zodanige vaardigheden
dat hij aan de onder de (a) bedoelde psychosociale, psychische
of gedragsproblemen in het gezin het hoofd kan bieden
(artikel 3 UWjz).
36
Verblijf omvat het aan een jeugdige gedurende het etmaal of een
deel daarvan bieden van verblijf met een passend pedagogische
klimaat bij een pleegouder of een accommodatie van een zorgaanbieder
(artikel 4 UWjz).
Observatiediagnostiek omvat het onderzoeken van een jeugdige met
het oog op het verkrijgen van gegevens die het bureau nodig heeft
voor het nemen van een indicatiebesluit (artikel 5 Uwjz).
De bureaus jeugdzorg hebben ook andere taken.
Het bureau beziet voortdurend of een maatregel omtrent het
gezag over de minderjarige moet worden overwogen. Indien een
bureau van oordeel is dat zulks het geval is, stelt het de raad van
de kinderbescherming hiervan op de hoogte (artikel 9 Wjz).
De rechter kan een bureau jeugdzorg belasten met de voorlopige
voogdij of met de voogdij (artikelen 1:241 en 1:302 BW juncto
artikel 10 Wjz).
Een bureau jeugdzorg oefent verder reclasseringstaken uit (zie
hierna par. 4.3.2.1.).
Jeugdzorg wordt aangeboden door een zorgaanbieder.
Zorgaanbieders zijn rechtspersonen die ingevolge hun statuten
jeugdzorg aanbieden. Ook een individuele en geregistreerde
beroepsbeoefenaar kan zorgaanbieder zijn (artikel 18 Wjz).
Bureau jeugdzorg coördineert de door de zorgaanbieders
aangeboden zorg.
Een zorgaanbieder die pleegzorg aanbiedt, zorgt ervoor dat de
verzorging en opvoeding door een pleegouder geschieden op de
grondslag van een pleegcontract tussen hem en de pleegouder
(artikel 22 Wjz). Het pleegcontract regelt de informatieverschaffing
tussen zorgaanbieder en pleegouder die relevant is voor de
opvoeding en verzorging van het pleegkind (bijlage 1 bij regeling
pleegzorg).
De aangeboden zorg is gebaseerd op een hulpverleningsplan,
dat is afgeleid van het indicatiebesluit. Het plan wordt vooraf met
de cliënt besproken. Het behoeft in de regel diens instemming
(artikel 24, tweede lid, Wjz).
4.2.1.2 Situatie in 1945
Het BW bood het kader voor kinderbescherming. De wet van
12 februari 1901, Stb. 64, houdende beginselen en voorschriften
omtrent maatregelen ten opzichte van jeugdigen (een van de
zogenoemde kinderwetten) en daarop gegronde uitvoeringswetgeving
bevatte regels voor de tenuitvoerlegging van civielrechtelijke
en strafrechtelijke maatregelen.
De kinderrechter was de centrale functionaris. Deze is in 1922 in
het leven geroepen als specifieke en gespecialiseerde rechter voor
de behandeling van civielrechtelijke en strafrechtelijke kinderzaken,
tegelijkertijd met invoering van de ondertoezichtstelling.
De uitvoering van de maatregelen ten aanzien van minderjarigen
was grotendeels in particuliere handen. Particuliere instellingen
boden zorg, behandeling en verpleging aan minderjarigen die
waren opgenomen op grond van een civielrechtelijke én strafrechtelijke
titel.