Beschrijving juridische kader - Commissie-Samson

van opneming van een kind dat bijzondere tucht behoefde, in
een daartoe aangewezen inrichting van ten hoogste 6 maanden
(kind tot 14 jaar) of 1 jaar (kind vanaf 14 jaar) kon eenmaal met ten
hoogste 6 maanden worden verlengd (artikel 372b BW).
De voogdijraad stelde voorafgaand aan de beslissing omtrent de
ondertoezichtstelling een onderzoek in (artikel 1 Besluit). Voor
een benoeming tot gezinsvoogd kwamen in aanmerking particulieren
en ambtenaren van de kinderwetten. Lichamen op het
gebied der kinderbescherming of opdergelijk gebied werkzaam
(zoals Pro Juventute, Vereniging voor gezinsvoogden) konden de
kinderrechter personen opgeven (leden van die lichamen of anderen)
die bereid waren een taak als gezinsvoogd te aanvaarden en
daarvoor naar hun oordeel aanmerking kwamen. De kinderrechter
wees een persoon niet aan dan nadat hij zich had overtuigd
van de bereidheid een aanwijzing te aanvaarden. De aanwijzing
geschiedde zo veel mogelijk in overleg met de ouders of de voogd.
De kinderrechter hield in het bijzonder rekening met de godsdienstige
gezindheid van het kind en zijn gezin. Hij wees bij voorkeur
een persoon aan in de buurt van het verblijf van het kind. Een
ambtenaar voor de kinderwetten werd alleen aangewezen als een
particulier niet in aanmerking kwam. Een gezinsvoogd trachtte
een op vertrouwen gebaseerde band te leggen met kind en gezin,
en streefde naar een goede verstandhouding met degenen die het
gezag uitoefenden. De gezinsvoogd rapporteerde regelmatig aan
de kinderrechter over zijn bevindingen en meldde strafbare feiten
en bijzondere voorvallen terstond. Hij volgde de wenken en aanwijzingen
van de kinderrechter getrouwelijk op. Gezinsvoogden
informeerden elkaar voor zover nodig.
De kinderrechter kon bevelen dat het kind voor hem werd geleid
en kon zich naar de plaats begeven waar het zich bevond, zo veel
hij nodig achtte (artikelen 2 tot en met 11 Besluit).
Opneming ter observatie geschiedde in particuliere observatiehuizen,
andere particuliere inrichtingen die bereid waren gevonden
tot opneming van minderjarigen, rijksobservatiehuizen, en
rijksopvoedingsgestichten en tuchtscholen overeenkomstig door
de minister te stellen regels. Opneming ter fine van bijzondere
tucht geschiedde in tuchtscholen en rijksopvoedingsgestichten
overeenkomstig door de minister te stellen regels, en in particuliere
inrichtingen die bereid waren gevonden tot opneming van
minderjarigen. Particuliere inrichtingen konden slechts worden
aangewezen na machtiging van de minister (artikelen 16 tot en
met 18 Besluit).
Met ingang van 15 april 1955 is de raad voor de kinderbescherming
in de plaats gekomen van de voogdijraad (als een van de
verzoekers voor ondertoezichtstelling).
Op 1 juli 1956 is de wet van 20 juli 1955, Stb. 323 met enige wijzigingen
van de regeling van de ondertoezichtstelling in werking
getreden.
Aan artikel 371 BW is toegevoegd dat plaatsing van een kind
buiten het gezin, behoudens in de gevallen dat de ouders daartoe
zonder bezwaar van de gezinsvoogd overgaan, uitsluitend kon
geschieden door de kinderrechter op de voet van de artikelen 372a
en 372b BW.
48
Artikel 372b inzake opneming in een inrichting of elders werd ook
gewijzigd.
De kinderrechter kon, indien dit in het belang van de verzorging
en opvoeding van het kind noodzakelijk was (dit criterium kwam
in de plaats van het criterium indien het kind bijzondere tucht behoeft),
het kind doen opnemen in een bij amvb aan te wijzen inrichting of
elders dan in een inrichting. Bij opneming elders kon bij voorbeeld
worden gedacht aan een pleeggezin, kosthuis of grootouders.
Bij de keuze lette de kinderrechter op de wensen van degene
die het gezag over het kind uitoefenden en op de godsdienstige
gezindheid van het kind en zijn gezin.
De duur van de opneming was maximaal 1 jaar. De kinderrechter
kon deze termijn tot maximaal 1 jaar verlengen. Verdere verlenging,
telkens met ten hoogste 1 jaar, was mogelijk, wanneer het
kind 18 jaar of ouder was, wanneer het kind 13 jaar of ouder was,
indien verlenging bepaaldelijk terwille van de voortzetting van zijn
opleiding noodzakelijk was, of wanneer verlenging bepaaldelijk
ter wille van voortzetting van een aangevangen behandeling van
medische aard noodzakelijk was. De termijn voor opneming van
een kind jonger dan 14 jaar in een tuchtschool was ten hoogste 6
maanden.
Het uitvoeringsbesluit van 1948 is bij deze gelegenheid gewijzigd.
Instellingen voor gezinsvoogdij konden aan de raad voor de kinderbescherming
en kinderrechter een persoon opgeven die voor
de taak van gezinsvoogd in aanmerking kwam. Voor een benoeming
tot gezinsvoogd kwamen in aanmerking: (a) leden van instellingen
van gezinsvoogdij, (b) personen in dienst van instellingen
van gezinsvoogdij en (c) overige particuliere personen. Benoeming
van een persoon als bedoeld onder a en c geschiedde niet dan
nadat de kinderrechter zich overtuigd had van de bereidheid tot
aanvaarding van de benoeming. Een persoon als bedoeld onder
b werd niet benoemd, als de betrokken instelling bezwaar had.
Zo’n persoon werd slechts benoemd, als een persoon als bedoeld
onder a niet in aanmerking kwam. De gezinsvoogd trachtte een op
vertrouwen gegronde band met het kind en zijn gezin te leggen,
en streefde zo veel mogelijk naar een goede verstandhouding met
degenen die gezag over het kind hadden. De kinderrechter kon
bevelen dat het kind voor hem werd gebracht; hij kon zich begeven
naar de plaats waar het kind zich bevond, zo vaak als hij dat
nodig achtte (artikelen 3 tot en met 7, 9 en 12 besluit).
De kinderrechter kon het kind ter observatie doen opnemen in
een door de minister goedgekeurd observatiehuis dat bereid was
de minderjarige op te nemen en in een rijksobservatiehuis. Hij
kon het kind voorts doen opnemen in de volgende inrichtingen:
(a) door de minister goedgekeurde particuliere inrichtingen die
bereid waren gevonden de minderjarige op nemen, (b) tuchtscholen,
rijksinrichtingen voor opvoeding en rijksinrichtingen voor
buitengewone behandeling volgens door de minister te stellen
regels, (c) kampen en internaten voor sociale jeugdzorg, onder
beheer en onder toezicht van de minister van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk werk, (d) overige particuliere inrichtingen
die bereid waren gevonden de minderjarige op nemen, mits, bij
gehele of gedeeltelijke financiering ten laste van de staat, met
machtiging van de minister (artikelen 16 en 17 besluit).