vakoverschrijdende eindtermen in de tweede en derde graad ... - Sxills

142
MILIEUEDUCATIE
OVER DE GRENZEN DEEL 1 VAKOVERSCHRIJDENDE THEMA’S
Horizontale samenhang
Met behulp van de vakoverschrijdende eindtermen is het mogelijk om de
samenhang binnen het curriculum te bevorderen. De eindtermen milieueducatie
zijn namelijk moeilijk in één vak te vatten. Er is de voor de hand liggende
band met vakken als aardrijkskunde en biologie. Er zijn ook banden met
vakken zoals geschiedenis, moderne vreemde talen en Nederlands. Er is ook
vaak een band te herkennen met de andere vakoverschrijdende thema’s.
In de tabellen worden ter illustratie één of meer mogelijke aanknopingspunten
met andere eindtermen getoond. Deze lijst heeft geenszins de bedoeling
volledig te zijn. Bovendien is geen rekening gehouden met verbanden die
kunnen gelegd worden met de specifieke eindtermen en met leerplan- of lesdoelstellingen.
Indien voor een bepaalde eindterm geen voorbeeld van horizontale samenhang
is gegeven, dan komt dit omdat de eindterm in een zeer groot aantal
contexten of vakken kan gerealiseerd worden zoals in de tweede graad: de
leerlingen kunnen contacten leggen met buitenschoolse milieu-instanties bij
het werken aan het milieuzorgsysteem en sensibiliseren de school voor
milieusparend gedrag of omdat de eindterm zo concreet is geformuleerd dat
geen aanknopingspunten gevonden worden bij andere eindtermen zoals in de
derde graad: de leerlingen verwerven de kennis die moet volstaan als voorbereiding
op het theoretisch rijexamen categorie B.
Verticale samenhang
Al in het lager onderwijs komt milieueducatie aan bod in het leergebied wereldoriëntatie.
Deze eindtermen zijn niet los te zien van de eindtermen milieueducatie
van de eerste, tweede en derde graad secundair onderwijs. Zij
vormen als het ware leerlijnen die gekenmerkt worden door een toenemende
complexiteit van kennis, vaardigheden en attitudes en van de context waarin
ze worden aangeboden. In de kolom ‘verticale samenhang’ worden in de
tabellen voorbeelden gegeven van eindtermen die aansluiten bij één of meerdere
eindtermen uit het onderliggend niveau.
Dergelijke leerlijnen zijn voor verscheidene subthema’s aan te duiden.
Zo vindt men bijvoorbeeld binnen het subthema Milieueducatie van het leergebied
Wereldoriëntatie van het lager onderwijs de volgende eindterm: de
leerlingen zijn in hun gedrag bereid om in de eigen klas en school zorgvuldig
om te gaan met papier, water, afval en energie.
In de eerste graad van het secundair onderwijs wordt bij deze eindterm, binnen
het vakoverschrijdend thema Milieueducatie, het aspect ‘hergebruik’ als
volgt toegevoegd: de leerlingen illustreren dat zij door het voorkomen van
afval en door hergebruik kunnen bijdragen tot de beperking van de afvalproductie
en passen dit toe. In de tweede graad wordt het aspect duurzaam
gebruik toegevoegd: de leerlingen zijn bereid tot een duurzaam gebruik van
grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen.
In de derde graad wordt van de leerlingen verwacht dat ze bij de aankoop van
producten en het verbruik van goederen bepaalde keuzes kunnen maken,
waarbij ze oog hebben voor milieuvriendelijke alternatieven: de leerlingen
hebben bij het kopen van goederen en verbruiken van diensten oog voor
nieuwe milieuvriendelijke alternatieven of kleinschalige initiatieven in het
kader van een duurzame ontwikkeling.
Een ander voorbeeld is dat van het aspect afvalbeheersing. In de eerste graad
wordt aan dit probleem aandacht besteed door de leerlingen onderzoeksmatig
kennis te laten maken met de afvalberg die op school wordt geproduceerd.
In de tweede graad wordt de nadruk gelegd op het opzetten van milieuzorgsystemen
om bijvoorbeeld afval te voorkomen, terwijl in de derde graad het
probleem in een bredere maatschappelijke context wordt gezien.
Een analoge ontwikkelingslijn is er voor het subthema ‘aandacht voor natuur
en milieu’. In de eerste graad vindt men naast elkaar de subthema’s ‘lucht,
water en bodem’, levende wezens en milieu’ en ‘samenleving en ruimtege-