Richtlijn CVRM feb2013 - KNMP

eschikbaar stellen van zijn gegevens aan andere zorgverleners. Met toestemming van de patiënt mag de apotheek
informatie opvragen bij andere zorgverleners om verantwoorde farmaceutische zorg te kunnen leveren.
[3] Mortaliteit HVZ
Bij vrouwen vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak, bij mannen is dit kanker en staan hart- en
vaatziekten op de tweede plaats. In 2010 overleden ruim 21.000 vrouwen en ruim 18.500 mannen aan HVZ. Bij
vrouwen sterven in de leeftijdscategorie 85+ de meeste vrouwen namelijk ruim 11.000 vrouwen. Bij mannen ligt de
piek in de leeftijdscategorie 75-84 jaar met 6.600 mannen. In de leeftijdscategorieën jonger dan 75 jaar overlijden
meer mannen dan vrouwen. Vooral ischaemische hartziekten en cerebrovasculaire aandoeningen zijn verantwoordelijk
voor de sterfte aan HVZ. Andere belangrijke doodsoorzaken zijn hartfalen en boezemfibrilleren. Bij mannen blijken
ischaemische hartziekten, zoals het acute hartinfarct, het meest verantwoordelijk te zijn voor sterfte, bij vrouwen is
dat cerebrovasculaire ziekten en overige hartziekten als hartfalen en AF [Vaartjes 2011].
Er is een dalende tendens zichtbaar in coronaire sterfte gedurende de periode 1972-2007 [Vaartjes 2009]. Hieraan
hebben bijgedragen een daling van het aantal personen met verhoogd totaalcholesterol gehalte, daling van de inname
van transvetzuren, meer vroege opsporing van hartinfarcten door verbeterde diagnostiek, verbeterde behandeling in
de acute fase van het hartinfarct, afname van het aantal personen dat onvoldoende lichaamsbeweging heeft,
stabilisatie van het aantal rokers, uitgebreider en efficiënter gebruik van bètablokkers, plaatjes aggregatieremmers,
ACE-remmers, angiotensine-II-antagonisten en statines. Tegelijkertijd zijn er ongunstige veranderingen wat betreft het
aantal personen met overgewicht, het aantal personen met diabetes en is er een afname in gebruik van groenten en
vezels. Door deze laatste veranderingen is er weer een toename te verwachten in de prevalentie van HVZ in de
komende jaren.
[4] Goed gebruik
Goed gebruik van geneesmiddelen betreft gebruik dat leidt tot een optimale kwaliteit van leven. Het betreft dus een
vorm van therapietrouw waarbij de therapie is afgestemd op de wensen van de patiënt – en is vastgesteld in overleg
met de patiënt (concordance). Anders dan bij het concept van therapietrouw, waarbij de patiënt geacht werd het
voorschrift van de arts en de instructie van de apotheek nauwgezet te volgen, gaat het bij goed gebruik om een
therapie die past in het leven van de patiënt en daarop is afgestemd door de zorgverleners.
Er is een groot contrast tussen het hoge wetenschappelijke niveau van de behandeladviezen aan patiënten met een
chronische ziekte en de lage frequentie waarmee patiënten dit advies opvolgen [Klok 2009], zie ook noten [5][45]. In
Westerse landen stopt gemiddeld 50% van de patiënten met een chronische aandoening binnen een jaar met medicatie
die bedoeld is voor langdurig gebruik.
De WHO onderscheidt 5 categorieën van oorzaken van therapieontrouw:
- sociaal economische factoren (zoals ontbrekende steun van familie);
- professionele factoren (zoals een slechte relatie met de zorgverlener);
- ziektegerelateerde factoren (zoals gebrekkig inzicht in de ziekte);
- therapie factoren (zoals complexe doseringsregimes en bijwerkingen);
- patiëntgerelateerde factoren (zoals psychische problemen, opvattingen, acceptatieproblemen, vergeetachtigheid
en drukte).
[Bodenheimer 2002, Dulmen 2007, Klok 2009, KNMP 2010a, Osterberg 2005]
Zie voor meer informatie over ‘goed gebruik’ de KNMP-richtlijn ’Farmaceutisch Consult’
Onderbehandeling lipidenverlagende therapie
Bij de medicamenteuze therapie bij dyslipidemie valt nog wat te winnen op het gebied van onderbehandeling en
therapietrouw.
In een onderzoek onder 4878 mensen tussen 31 en 70 jaar, welke volgens de geldende NHG-richtlijn in aanmerking
kwamen voor cholesterolverlagende behandeling, bleek minder dan de helft ook inderdaad deze therapie te
ontvangen. In de primaire preventie bleken voornamelijk mensen van het mannelijk geslacht, jongere leeftijd,
diabetes, onbehandelde hoge bloeddruk en rokers geen cholesterolverlagers te gebruiken. In de secundaire preventie
bleken met name mensen na een beroerte minder vaak een statine te gebruiken [Mantel 2004].
In een onderzoek in een openbare apotheek in Nederland bleek dat er een tendens bestond om 80-plussers minder
vaak te behandelen vergeleken met 60-69-jarigen. Bovendien kregen zij gemiddeld een lagere dosis [Geleedst 2010].
In een groot observationeel, door de industrie gesponsord, onderzoek in Nederland onder 19.628 HVZ-patiënten, 5.006
mensen met diabetes en 3.767 mensen met diabetes en HVZ bleek resp. 71%, 54% en 45% geen statine te gebruiken. In
de subgroep bij wie een recente LDL-meting aanwezig was bleek verhoudingsgewijs evenveel niet te gebruiken. Meer
mensen met diabetes dan met HVZ kregen geen statine. Onder de HVZ-patiënten bleken vrouwen, mensen jonger dan
40 jaar, wonend in achterstandswijken, HVZ minder dan een jaar geleden en aritmie predisponerende factoren te zijn
voor niet-gebruik [Haak vd 2010].
Interventies door apothekers zijn effectief gebleken in het verbeteren van therapietrouw [5][ 45].
[5] Effect interventies door apothekers
In een meta-analyse van 30 gerandomiseerde en gecontroleerde onderzoeken werd bij in totaal 11.765 patiënten het
effect van interventies door de apotheek, of door de apotheek samen met arts of praktijkverpleegkundige, op
risicofactoren voor HVZ onderzocht. Tot de interventies behoorden educatie, patiënt herinneringssystemen, meting
CONCEPT
29