Richtlijn CVRM feb2013 - KNMP

Oorzaken van een hypertensieve crisis kunnen zijn: nierziekten, vasculitis, feochromocytoom, pre-eclampsie, ziekte
van Cushing, renine producerende tumoren, geneesmiddelen en intoxicaties (cocaïne, amfetamine) [RL HC].
[20] Zwangerschapshypertensie
Door hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap ontstaat vaatverwijding, waardoor de bloeddruk daalt. Als
compensatie neemt het circulerend volume toe. Bij ongeveer 10% van de zwangerschappen ontstaat na 20 weken
hypertensie. Intensieve controle en extra rust zijn bij het merendeel van deze zwangerschappen voldoende om de
bloeddruk te laten dalen. Bij 20% van de zwangerschappen ontstaat echter een ernstig verloop met verhoogde
mortaliteit voor moeder en kind. Als naast hypertensie ook proteïnurie optreedt, is er sprake van pre-eclampsie. Bij
insulten spreekt men van eclampsie. Het HELLP-syndroom kan als vervolg op pre-eclampsie ontstaan, maar kan ook
zonder dat uit zichzelf ontstaan. HELLP betekent: Hemolysis, Elevated Liverenzymes, Low Platelets, en staat voor de
situatie dat er ernstige stollingsstoornissen, leverfunctiestoornissen en afbraak van rode bloedlichamen ontstaan. De
symptomen van pre-eclampsie en HELLP-syndroom zijn naast hypertensie en eiwit in de urine: vasthouden van vocht,
sterke gewichtstoename, misselijkheid, braken, hoofdpijn, pijn in bovenbuik, alsof er een strakke band om is
gespannen en tintelingen in de vingers [KNMP Kennisb, zie ook www.hellp.nl].
METINGEN/BEPALINGEN
[21] Bloeddrukmeting
De bloeddrukwaarde bij een meting hangt af van de soort bloeddrukmeter, waar de bloeddruk wordt gemeten (pols,
bovenarm), wie de meting verricht (in de spreekkamer, thuis) en de omstandigheden van de patiënt (inspanning,
stress, leeftijd). De meters die via een polsmanchet meten zijn onnauwkeurig, daarom verdient meting via een
manchet rond de bovenarm de voorkeur.
De veermanometer raakt gemakkelijk ontregeld en dient daarom minimaal jaarlijks geijkt te worden. De automatische
bloeddrukmeter kan niet geijkt worden. Aanbevolen wordt om een gevalideerde automatische bloeddrukmeter te
gebruiken [zie ook www.dableducational.org].
Een bloeddrukmeting in de spreekkamer komt meestal hoger uit dan een thuismeting of een ambulante meting. Het is
belangrijk de patiënt eerst 5 minuten tot rust te laten komen, terwijl deze comfortabel zit, zonder de benen over
elkaar te slaan en zonder een vuist te maken. Tijdens de meting moet de arm waaraan gemeten wordt worden
ondersteund en het manchet dient zich ter hoogte van het hart te bevinden. Bij een eerste maal meten dienen er
minstens twee metingen per arm plaats te vinden. Bij een volgende keer is het voldoende de bloeddruk aan de arm
met de hoogste waarde te meten. Indien de patiënt daarvoor gemotiveerd is kan deze ook zelf thuis de bloeddruk
meten. Het voordeel is dat over een langere periode een groot aantal bloeddrukwaarden kan worden verkregen, in een
setting die het meest overeenkomt met de leefomstandigheden van de patiënt [MDR CVRM]. Bovendien blijken
thuisbloeddrukmetingen een betere bloeddrukcontrole tot gevolg te hebben vergeleken met metingen bij de arts
[Cappuccio 2004]. De apotheker kan hieraan bijdragen door de aanschaf en het thuisgebruik van bloeddrukmeters te
begeleiden.
De instructie voor een thuisbloeddrukmeting dient volgens protocol het volgende in te houden [MDR CVRM].
Gebruik een gevalideerde bloeddrukmeter [www.dableducational.org]
Meet in rustige omstandigheden, na minimaal 5 minuten rustig zitten
Verricht geen inspannende activiteiten, drink geen koffie en rook niet gedurende 30 minuten voor de meting
Ondersteun de arm waaraan gemeten wordt, en houd de manchet ter hoogte van het hart
Kruis de benen niet
Meet bij voorkeur aan de niet-dominante arm. Bij de eerste keren gebruik: meet beide armen. Is bij herhaling
de bloeddruk in één arm hoger: kies dan vervolgens de arm met de hoogste bloeddruk om te meten.
Registreer alle metingen: datum, tijdstip, bloeddruk en bijzonderheden.
Meet de eerste 3-5 dagen ’s ochtends en ’s avonds twee maal. Laat bij het trekken van een conclusie
betreffende de bloeddruk de resultaten van de eerste dag weg.
Volgens dit protocol gemeten is de grenswaarde waarbij de bloeddruk te hoog genoemd wordt 135/85 mmHg. Ter
vergelijking: de grenswaarde van de spreekkamermeting is 140/90 mmHg.
24-uurs ambulante bloeddruk meting
Met de ambulante bloeddrukmeting wordt het 24-uursbeloop van de bloeddruk gemeten. Een ambulante meting heeft
een betere voorspellende waarde voor het risico op HVZ en geven een beter beeld van de bloeddruk onder normale
omstandigheden, vergeleken met de bloeddrukmeting in de spreekkamer van de arts [MDR CVRM]. Vergeleken met de
thuismeting is de ambulante 24-uursmeting duurder, meer belastend voor de patiënt en niet nauwkeuriger. Daarom
wordt geadviseerd de ambulante meting alleen te reserveren voor specifieke doeleinden (therapieresistentie,
nachtelijke hypotensie). De grenswaarde van de ambulante bloeddrukmeting is 130/80 mmHg.
Een alternatieve methode voor de ambulante 24-uursmeting is een 30 minuten-meting in een stille kamer waarbij de
bloeddruk elke 5 minuten automatisch wordt gemeten. In vergelijking met de 24-uursmeting waren de
bloeddrukwaarden van de 30-minutenmeting even goed en weken maximaal 2 mmHg af [Maillette 2011].
Meting in de spreekkamer van de apotheek
Indien de bloeddruk in de apotheek gemeten wordt, is het van belang minimaal dezelfde omstandigheden als in de
spreekkamer van de arts te creëren. Gebruik als grenswaarde dezelfde waarde als bij een spreekkamer-meting: 140/90
mmHg. Verwijs bij een hogere waarde, die bij herhaling is gemeten, door naar de huisarts.
CONCEPT
35