Richtlijn CVRM feb2013 - KNMP

van CVRM risicofactoren, omgaan met medicatie en terugkoppeling naar de behandelaar. Farmaceutische interventies
werden geassocieerd met een significante daling in systolische en diastolische bloeddruk (-8,1 mmHg), van het
totaalcholesterol (-17,4 mg/l), van het LDL-cholesterol (- 13,4 mg/l) en van het risico van roken [Santschi 2011].
In een onderzoek in de eerste lijn onder 150 patiënten met coronaire hartziekten bleek de begeleiding door de
apotheker het juiste gebruik van cholesterolverlagers te verbeteren van 68 % naar 96 %. Er was geen verschil te zien in
het gebruik van antithrombotica. Het gebruik van ACE-remmers bij patiënten met hartfalen verbeterde van 69 % naar
89 % [Geber 2002].
In een review over het effect van apotheekinterventies op patiëntengedrag m.b.t. risicofactoren voor HVZ werden vier
gerandomiseerde en gecontroleerde onderzoeken in de UK, USA en Canada besproken: twee op het gebied van stoppen
met roken en twee op het gebied van lipidenverlaging. De conclusie was dat apotheekinterventies effectief waren en
bovendien ook kosteneffectief [Bleckinsopp 2003].
In een onderzoek naar therapietrouw bij zeven chronische aandoeningen werd het effect onderzocht van begeleiding
door de apotheker. Voor wat betreft coronaire aandoeningen was de uitkomst dat het gebruik van antithrombotica en
RAAS-remmers significant verbeterde, van 56,1 naar 88,2 % resp. 40,9 naar 82,4 %. Bij hartfalen verbeterde het
gebruik van RAAS-remmers van 44,9 naar 73,3 %. Op het gebied van hypertensie, hyperlipidemie en beroerte werd
geen significant verschil gevonden [Horning 2007] .
Interventies mbt hypertensie
Een meta-analyse onder 2246 patiënten (13 studies) had als uitkomst dat de apotheekinterventie leidde tot een daling
van de SBD met 10.7 ± 11,6 mmHg, terwijl de controlegroep niet veranderde (SBD reductie 6,9 ± 12.1 mmHg) [Machado
2007].
Interventies mbt cholesterolverlaging
In een open-label prospectief, gerandomiseerd, onderzoek onder 899 nieuwe gebruikers van een statine in 26 openbare
apotheken in Nederland ontving de helft de normale begeleiding en de helft een intensieve begeleiding met vijf
individuele gesprekken met de apotheker gedurende één jaar. Na zes maanden bleek de intensief begeleide groep
minder vaak gestopt te zijn dan de normaal begeleide groep. Na twaalf maanden was dit verschil weer verdwenen. De
conclusie was, dat herhaalde gesprekken, bijvoorbeeld elke drie maanden, nodig waren om het positieve effect op
therapietrouw te behouden [Eussen, 2010].
In een review over apotheekinterventies met patiënteducatie en medicatiemanagement bij het gebruik van
cholesterolverlagers bleek het totaalcholesterol in de interventiegroep significant verlaagd ten opzichte van de
controlegroep, maar de LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden niet [Machado 2008].
In een prospectief gerandomiseerd, door de industrie gesponsord, onderzoek onder 392 atorvastatinegebruikers in 35
Belgische apotheken ontving de helft normale begeleiding en de helft een ondersteunend interventieprogramma. De
patiënten gebruikten bij de start van het programma minimaal drie maanden atorvastatine. In de interventiegroep
bleek het aantal gebruikte doses, gemeten met een elektronische meetmethode, 6,5 % meer te zijn dan in de normale
groep. Ook bleek na een jaar 13% meer mensen in de interventiegroep door te gaan met het gebruik [Vrijens 2006]
[45].
CARDIOVASCULAIRE PATHOFYSIOLOGIE EN AANDOENINGEN
[6] Aneurysma
Een aneurysma is een plaatselijke verwijding van een slagader, in het bovenste deel van de aorta heet het een
Thoracale Aorta Aneurysma (TAA) en in de buikholte een Abdominale Aorta Aneurysma (AAA). Een aneurysma kan ook
in hersenslagader ontstaan en manifesteert zich meestal door een hersenbloeding [zie 11].
Normaal is de doorsnede van de aorta 2 tot 3 cm. Is de doorsnede meer dan anderhalf keer zo groot, dan spreekt men
van een aneurysma. Een aneurysma ontstaat doordat door atherosclerose de aorta plaatselijk wordt vernauwd en door
een hoge bloeddruk de plaats juist voor en na de vernauwing extra wordt uitgerekt. Net als de meeste HVZ ontstaat
een aneurysma geleidelijk en symptoomloos en wordt het bij toeval ontdekt. Als het eenmaal is ontdekt controleert de
vaatchirurg regelmatig en beoordeelt de kans op barsten van het aneurysma. In zeldzame gevallen zet een aneurysma
in de loop van enkele uren of dagen acuut uit, waarbij het bloedvat kan barsten. Symptomen zijn duizeligheid, grauwe
kleur, transpiratie en pijn in buik, rug of flanken. Als de diameter > 5,5 cm is (voor vrouwen soms > 5 cm) is een
operatie waarbij een kunststofprothese in de aorta wordt geplaatst nodig [Hartst webs c]. De vaatchirurg zal eerder
opereren als blijkt dat de aneurysma sterk toeneemt. Of een operatie wordt ondernomen hangt sterk af van de
lichamelijke conditie van de patiënt en van de kans dat de aneurysma scheurt. Indien er nog geen noodzaak tot
operatie is of als deze niet mogelijk is, moet antihypertensieve therapie de druk op de vaatwand verkleinen.
Daarnaast wordt antistollingstherapie en cholesterolverlagende therapie ingezet [Hartst webs c]. Er werden in 2010
4651 mensen met een aneurysma van de buikaorta in een ziekenhuis opgenomen [Vaartjes 2011]. De schatting is dat er
veel meer mensen een aneurysma hebben, zonder dat dit bekend is, waarschijnlijk zo’n 86.100 mensen.
[7] Acuut coronair syndroom (ACS)
Onder acuut coronair syndroom wordt zowel het acute hartinfarct als de instabiele angina pectoris verstaan. Instabiele
angina pectoris is angina pectoris welke in rust optreedt, of ernstig en frequent optreedt, nadat de klachten eerst niet
of veel minder aanwezig waren, of optreedt binnen twee weken na een hartinfarct of na een percutane coronaire
CONCEPT
30