Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

1. Drie Gasfabriekenzigingen werd de gemeente minder afhankelijk vande ICGA en verbeterde zij haar positie als afnemervan gas. 14 Het was er de gemeente niet om te doenop die manier een eigen distributiesysteem te verkrijgen.Serieuze plannen om tot gemeentelijke exploitatiete komen, werden tot in de jaren zeventig van devorige eeuw, althans in Rotterdam, niet gemaakt. 15uitgavenx ƒ 1.000755025aantallantaarns150010005001517Gewone en buitengewone straatverlichtingIn de loop van de vorige eeuw nam de behoefte aanstraatverlichting sterk toe. Enerzijds was er de wensde openbare verlichting ruimtelijk uit te breiden- binnen de oude stad, maar ook buiten de vesten- anderzijds werd het bestaande net intensievergebruikt. Een en ander verliep met veel strubbelingenen klachten bleven niet uit. Zo sprak het raadslidVan der Pot er in 1851 zijn ergernis over uit, datmen genoodzaakt was 'den vreemdeling onder delantaarns te brengen, wilde men hem overtuigen, dathier werkelijk gaz gebrand wordt'. 16 De bewonersvan de lanen buiten de stadsvesten waren evenmintevreden en klaagden steen en been over het gebrekaan verlichting. De straatverlichting was bij deImperial Continental Gas Association niet in goedehanden, althans zo laat het zich aanzien. Voor te veelgeld werd te weinig licht geboden. Op de klachtenvalt echter het nodige af te dingen, en de zwartepietmoet niet aan de gasfabrikant, maar aan het stadsbestuurworden gegeven, want dat was erg zuinig metopenbaar licht.De belangrijkste nachtelijke lichtbron was demaan. Slechts als deze onvoldoende licht bood,werden de straatlantaarns ontstoken. 17 Aan de handvan tabellen werd bepaald of de gasverlichting voorde nodige aanvulling moest zorgen. Bewolking wasuiteraard minder nauwkeurig te voorspellen dan deschijngestalten van de maan, waardoor er regelmatigaanleiding was tot klachten over onvoldoendeverlichting. Zeer ten onrechte werd de ICGA daarop aangekeken. De oorzaak lag niet bij haar, maarbij het te zuinig opgezette gemeentelijke contract,waarin onvoldoende rekening werd gehouden met01820 1850 1880uitgaven x ƒ 1.000aantal lantaarnsFig. 2. Het aantal straatlantaarns te Rotterdam en de hoogte van de uitgavenvoor straatverlichting (olie en gas) tussen 1820 en 1883. In de loopvan de negentiende eeuw nam het aantal lantaarns en het aantal nachtendat die lantaarns brandden flink toe. De uitgaven voor de openbare verlichtingdaarentegen stegen op de lange termijn veel minder sterk, omdatde gemeente kans zag om bij de onderhandelingen over de vernieuwingvan het contract belangrijke prijsreducties te bedingen.de weergoden. 18 Aangespoord door de aanhoudendeklachten stond de gemeenteraad mondjesmaat geldtoe voor 'buitengewone verlichting', maar het probleemwas daarmee niet de wereld uit.Toen de nieuwe opzichter van de straatverlichting,G. Laurentius (1856), in plaats van de gebruikelijkevijfhonderd tot tweeduizend gulden per kwartaal, viertotvijfduizend gulden aan 'buitengewone verlichting'besteedde, volgde onmiddellijk diepgaand onderzoek.De gemoederen liepen zo hoog op, dat zijn superieur,de directeur van Gemeentewerken W.A. Scholten,zich geroepen voelde Laurentius in bescherming tenemen: 'De oorzaak van de meerdere kosten derlantarens tijdens de Heer Laurentius in functie is alsopzigter over de verligting is waarschijnlijk gelegenin de meerdere angstvalligheid van dien ambtenaarin vergelijking tot zijne voorgangers, welke, indien ikmij niet vergis wel eens over het niet laten opstekender lantarens bij duisternis in de couranten of doorparticulieren zijn aangevallen.' Scholten voegde daaraantoe 'dat indien genoemde Laurentius, indien hetweder twijfelachtig was om raad vragende ik hemsteeds heb gelast, te laten aansteken'. 19015-17