Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

2. De Gasquaestie3334de prijs voor particuliere afnemers te matigen. Zijgaven de voorkeur aan een kortere opzegtermijnen wilden de mogelijkheid openhouden om totgemeentelijke exploitatie over te gaan. Het amendementwerd verworpen met 10 stemmen voor en 22tegen. Het voorstel van B & W om de ICGA en deNRG een contract tot 1890 te geven, werd daaropmet een vrij grote meerderheid aangenomen.Daarmee is de kern van het raadsdebat gegeven.Bij veel argumenten voor en tegen gemeentelijkeexploitatie werd verwezen naar de ontwikkeling vanhet elektrisch licht. De tegenstanders van gemeentelijkeexploitatie benadrukten de snelheid waarmeeelektriciteit gas zou verdringen. Met dat vooruitzichtwas het onverstandig om een gemeentelijke gasfabriekte beginnen. Het zou de gemeentekas onnodigbelasten en eenmaal in het bezit van een gasfabriekzou de gemeente de invoering van elektrisch licht inde weg kunnen staan. De voorstanders van gemeentelijkeexploitatie meenden dat het allemaal zo'nvaart niet zou lopen: 'Het electrisch licht maaktmij niet bevreesd. Dat vraagstuk is nog in de vertezijne oplossing niet nabij en kan nog vrij wat tijdverlopen eer het gas geen raison d'être meer heeft.'En dan nog, 'niet tegenstaande de spoorwegen is hetverbruik van paarden toegenomen; en het gas heeftnoch de olie, noch de stearinekaars gedood'. 61De 'groote voordeelen' van gemeentegasIn 1881 kwamen de contracten opnieuw ter sprake.De Imperial Continental Gas Association had zichbereid verklaard om te verhuizen uit de villawijk diein de loop van de eeuw rond haar vervuilende fabriekaan de Scheepstimmermanslaan was gebouwd. DeICGA veronderstelde grote dankbaarheid van dezijde van het gemeentebestuur en vroeg daarom omeen extraatje: een verlenging van haar contract tot1915. B & W ging daar vrij vlot mee akkoord, maarmaakte van de gelegenheid gebruik om vast te leggendat de gasprijs voor particuliere afnemers voortaanaan een maximum gebonden was. Die mocht niethoger zijn dan de gemiddelde prijs voor gas in DenHaag, Utrecht en Brussel. 62 Een kleine meerderheidvan de commissie voor Plaatselijke Werken ondersteundehet voorstel, maar een sterke minderheidwas er nu toch van overtuigd, dat aan gemeentelijkegaslevering 'groote voordeelen' verbonden waren endat Rotterdam zich onnodig lang de handen bondals het contract werd verlengd. 63De raad kwam met een vernietigend oordeel. Alsde gemeente de verplaatsing van de gasfabriek inhet algemeen belang noodzakelijk achtte, dan konze daartoe gebruik maken van haar bevoegdhedenen hoefde ze niet haar toevlucht te nemen tot eenvoor de gemeente en haar ingezetenen bezwarenderegeling. De particuliere verbruiker trok bovendiennog steeds aan het kortste eind, want de regelingvan de prijzen voor particulieren was voorzien vaneen ontsnappingsclausule: een lage opbrengst vande straatverlichting mocht worden gecompenseerddoor een verhoging van de prijs voor particulieren.De klacht van de particuliere afnemers, dat zij meermoesten betalen om de gemeente minder te kunnenlaten betalen, bleek dus terecht en werd nu zelfscontractueel vastgelegd. De gemeente werd opnieuwverweten op indirecte wijze belasting te heffen.Het voorstel van B & W om de ICGA een contractte geven tot 1915 werd op 24 november 1881met ruime meerderheid afgewezen. 64 Vier raadsleden,D. van Weel, C. Schalkwijk, G.T. Philippi en C.E. vanStolk, lanceerden daarop het voorstel om de lopendecontracten met beide gasfabrieken op te zeggen en degasfabricage in gemeentehand te nemen. Het viertalging voortvarend te werk en opperde, dat de NieuweRotterdamsche Gasfabriek wellicht geschikt was omna aankoop te dienen als gemeentelijke gasfabriek. Deaankoop van de fabriek van de ICGA lag minder voorde hand vanwege haar slechte ligging en het ontbrekenvan uitbreidingsmogelijkheden. 65 Het voorstel opendeeen nieuw perspectief. De driehoeksverhouding tussengemeente, gasfabrikanten en particuliere afnemers werder opnieuw ingrijpend door gewijzigd.Inmiddels waren er grote vorderingen gemaaktop het terrein van de elektrische verlichting. Het33-34