Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

More documents

Recommendations

Info

DEEL IGas en elektriciteitin de negentiende eeuwRotterdam kon in de vorige eeuw al beschikken over gas enelektriciteit, maar het zou nog tot 1879 duren vooraleer de gemeentedaarvoor een eigen bedrijf stichtte. In het eerste deel van dit boekmaken we daarom kennis met de particuliere voorlopers van degemeentelijke energievoorziening. We brengen ook enige tijd dooraan de wieg van het Gemeente-Energiebedrijf Rotterdam en krijgenzo een antwoord op de vraag waarom het gemeentebestuur van deMaasstad de produktie en distributie van gas en elektriciteit nietlanger aan particuliere ondernemers overliet, maar deze met veelenthousiasme zelf ter hand nam.9
1Drie gasfabriekenDe Rotterdamse gemeentelijke gasvoorziening begon in 1879. Op21 mei van dat jaar leverde een voorloper van het Rotterdamse GEB, deGemeente Gasfabriek Feijenoord, zijn eerste kubieke meters gas. Vierjaar later nam het stadsbestuur de Nieuwe Rotterdamsche Gasfabriek -een particuliere gasfabriek aan de Oostzeedijk - over. Met de verwervingvan een derde bedrijf, de Gasfabriek Oostkousdijk in Delfshaven(1887) sloot de gemeente het tijdperk van particuliere gasvoorzieningaf. De produktie en distributie van gas behoorden niet meer tot departiculiere sector, maar kwamen in overheidshand. Om de overgangvan particuliere naar gemeentelijke exploitatie te begrijpen zullen weeerst een blik werpen op het particuliere tijdperk. Die periode laat eencomplexe driehoeksverhouding zien tussen de gemeente Rotterdam, detwee plaatselijke gasfabrikanten en de particuliere gasverbruikers.Monopolie: de Imperial Continental Gas AssociationRotterdam had al in 1827 een particuliere gasfabriek.In dat jaar vestigde de Engelse Imperial uit zwaargewichten. Congreve kon bogen op goedeAssociation de onderhandelingen voerde bestondContinental Gas Association (ICGA) zich in de relaties tot in de hoogste kringen, maakte naam alsScheepstimmermanslaan. Deze multinational, actief uitvinder van een raket die onder meer in de Slagin vele steden op het Europese continent, leverde gas bij Leipzig werd ingezet, en had in de loop der jarenvoor de verlichting van huizen en voor de openbare een goede reputatie als gasdeskundige opgebouwd.verlichting van straten en pleinen. 3 De Rotterdamse Zijn mededirecteur Daniell was een bekend Britsstraatverlichting bestond aanvankelijk uit kaarsen natuurkundige. Hij verwierf grote faam als eersteen olielampen, 4 maar vanaf 1835 brandden in hoogleraar chemie aan Kings College, waar hij eentoenemende mate gaslantaarns in de Maasstad. De voorloper van de batterij construeerde, de naar hemgemeente Rotterdam, die daartoe een contract had genoemde Daniell-cel. Landmann ten slotte maakteafgesloten met de ICGA, verkreeg zo niet alleen naam als spoorwegingenieur.beter, maar ook goedkoper licht. 5Dankzij de vergunning op naam van het driemanschapkon de ICGA het nieuwe licht in 1827 bij deDe verhouding tussen de gemeente en de gasfabrikantwas geregeld in een vergunning en in Rotterdamse afnemers introduceren. Het eerste contractvoor de gemeentelijke straatverlichting werd ineen contract. De gemeentelijke vergunning omgasbuizen in de openbare weg te mogen leggen, 1835 getekend. De vergunning voor de gasbuizen enwerd op 28 februari 1825 verleend aan Sir William het contract voor de straatverlichting werden vanafCongreve, Colonel George Landmann en John dat moment als één geheel beschouwd en beide werdengelijktijdig vernieuwd op de eerste januari vanFrederick Daniell, 'directeuren eener Groote Sociëteitvan gasverlichting in Engeland'. 6 De delegatie die als de jaren 1841, 1861 en 1881. Bij de vernieuwingvertegenwoordiger van de Imperial Continental Gas van de contracten voor de straatverlichting werd dus131413-14
Page 1 and 2: Lichtop het GEBwebversie (tekst+car
Page 3 and 4: InhoudWoord vooraf 7Deel I: Gas en
Page 6: Uit de geschiedenis van de gemeente
Page 11 and 12: 1. Drie Gasfabriekenzigingen werd d
Page 13 and 14: 1. Drie Gasfabrieken1819aftrek. Maa
Page 15 and 16: 1. Drie GasfabriekenICGA 6 cent per
Page 17 and 18: 1. Drie GasfabriekenFeijenoord verl
Page 19 and 20: 1. Drie Gasfabrieken2728Het voorste
Page 21 and 22: 2D e GasquaestieTerwijl de Gemeente
Page 23 and 24: 2. De Gasquaestie3334de prijs voor
Page 25 and 26: 2. De Gasquaestie3637Op 22 december
Page 27 and 28: 2. De GasquaestieDe 'gasquaestie' k
Page 29 and 30: 2. De Gasquaestie4142ontevredenheid
Page 31 and 32: 2. De Gasquaestie4445uit te breiden
Page 33 and 34: 3P articuliere elektriciteitIn de l
Page 35 and 36: 3. Particuliere elektriciteitFig. 1
Page 37 and 38: 3. Particuliere elektriciteit365214
Page 39 and 40: 3. Particuliere elektriciteitIngezo
Page 41 and 42: 3. Particuliere elektriciteitA2CDB3
Page 43 and 44: 3. Particuliere elektriciteitFig. 1
Page 47 and 48: 4D e ElectriciteitsquaestieTien jaa
Page 49 and 50: 4. De Electriciteitsquaestie6768Het
Page 51 and 52: 4. De Electriciteitsquaestie7072ove
Page 53 and 54: 4. De Electriciteitsquaestie7576bes
Page 55 and 56: DEEL IIGemeente-Energie(1879-1992)I
Page 57 and 58:
5. Anderhalve eeuw stadsgasstadsgas
Page 59 and 60:
5. Anderhalve eeuw stadsgasGerdesia
Page 61 and 62:
6D e afzet van het gasbedrijfAanvan
Page 63 and 64:
6. De afzet van het gasbedrijf9293H
Page 65 and 66:
6. De afzet van het gasbedrijf9395g
Page 67 and 68:
7. Elektriciteitsopwekking in Rotte
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
8. De afzet van het elektriciteitsb
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
9. Elektriciteit overvleugelt gasla
Page 81 and 82:
9. Elektriciteit overvleugelt gas12
Page 84 and 85:
Door de komst van het aardgas in de
Page 86 and 87:
10. Van stadsgas naar aardgasRotter
Page 88 and 89:
11S tadsverwarmingBij de produktie
Page 90 and 91:
11. Stadsverwarmingste decennia van
Page 92 and 93:
12D istributiehoofdzaakIn 1968 werd
Page 94 and 95:
12. Distributie hoofdzaakelektricit
Page 96 and 97:
13D e laatste der MohikanenHet jaar
Page 98:
13. De laatste der Mohikanen153154m
Page 101 and 102:
BijlagenBijlagenDoe-het-zelf-elektr
Page 103 and 104:
BijlagenHistorische Publicaties Rot
Page 105 and 106:
BronnenFischer, E.J., Stroom opwaar
Page 107 and 108:
Bronnenfig. 27 Jvsl GEB 1885-1990.
Page 109 and 110:
Bronnen166167Archief PW, Ink.1874:2
Page 111 and 112:
Bronnen168169term centrales alleen
Page 113:
Bronnen255 Jvsl GEB 1988, 11.256 Jv
show all

Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?