Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

4. De ElectriciteitsquaestieAEC= elektrische installatie, de cirkels geven een indicatie van het bereik= dijken= spoorlijn0 500 1000 meterden zich problemen kunnen voordoen bij de aanlegvan buizen in de slappe Nederlandse bodem. 190De Jongh stelde Hudig daarom voor om samen metzijn assistent H.A. van IJsselsteyn een onderzoekin het buitenland in te stellen en de verschillendeinstallaties te bezichtigen. De reis die het gezelschapop 13 oktober begon en waarover op 4 november1890 werd gerapporteerd, 191 wijzigde De Jonghsstandpunt ten aanzien van elektriciteit radicaal.De Jongh was op onderzoek uitgegaan om zijn oordeelover hydraulische installaties aan te scherpen, enaangezien kort tevoren in Bremen een nieuwe hydraulischeinstallatie was aangelegd, voerde de reis ooknaar deze stad. De Jonghs aandacht werd daar al snelafgeleid door elektriciteit. Op de NordwestdeutscheGewerbe und Industrie Ausstellung bewonderde hij eenelektrische tram. De Thomson Houston InternationalElectric Company, 192 eigenaar van de tram op deBWilhelminakadeDgemeentelijkeelektriciteitscentraleOostzeedijkBinnenhavenSpoorweghavenFig. 17. Het tweede gemeenteplan, plan-Oostzeedijk I (1891).De gemeentelijke elektriciteitscentrale Oostzeedijk met in volgordevan belangrijkheid: de accumulatorenstations Wilhelminakade (B),Leeuwenlaan (A) en de eventueel later te vestigen accumulatorenstationsPunt (C), Hoogstraat (D) en Yachtclubgebouw (E).Bremer tentoonstelling, zou ook verantwoordelijk zijnvoor de volledig elektrisch uitgeruste handelsinrichtingvan Boston. De hoofdingenieur van Hamburg, AndreasMayer, gaf hen die tip. Hij zei er sterk over te denkende Hamburgse havens ook elektrisch te outilleren.Het gezelschap bracht tevens een bezoek aan de FirmaBlohm & Vos in Hamburg en bekeek daar enkele elektrischbewogen loopkranen. De agent van ThomsonHouston International Electric Company zegde hen toeaanvullende informatie na te zenden.Bij thuiskomst stond elektriciteit bovenaanDe Jonghs prioriteitenlijstje. De reis naar Duitslandhad de leeslampjes voor de Academie naar de achtergrondgedrongen. Groter belangen dan lichtvoor leeszalen beheersten de gedachten. De havenhad elektrische kranen nodig en die moesten er zosnel mogelijk komen, want concurrent Hamburgdacht er ook al over om zijn havens elektrisch teoutilleren. Rotterdam mocht hoe dan ook niet achteropraken in de concurrentieslag tussen de havensteden.Elektriciteit kon bovendien goed wordengebruikt voor de verlichting van de GemeentelijkeHandelsinrichtingen.Centrale OostzeedijkDe Jongh ging op studiereis met Van Doesburgh enHudig om zich te oriënteren over elektriciteitscentrales.De assistenten Van IJsselsteyn en Van Cappellevergezelden hen op die tocht. Op 17 november1890 vertrok het gezelschap. Het bezocht Londen,Parijs, Luzern, Zürich, Milaan, Neurenberg, Dessau,Berlijn, Elberfeld, Barmen en Keulen en keerdeterug met een lijvig reisverslag. 193Voorafgaand aan de reis hadden zowel wethouderMolenaar als de commissie voor de Gasfabriekendirecteur Van Doesburgh nog op het hart gebonden'vooral het oorspronkelijke plan niet uit hetoog te verliezen'. 194 Dat mocht niet baten. Hetnieuwe voorstel was veel groter van opzet dan hetplan-Leeuwenlaan. Bij het plan-Leeuwenlaan gingVan Doesburgh nog uit van een bereik van ongeveer1 kilometer. De drie directeuren waren er nu van697069-70