Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

9. Elektriciteit overvleugelt gaslantaarns(x 1000)gasverbruik(x 1miljoen m 3 )kolen(x 1000 kilo)100Straatverlichting te Rotterdam (1887-1990)153brandstofverbruik per straatlantaarn(in kilo kolen per jaar)gewone gaslantaarnsgaslantaarns75gasgloeilichtlantaarnselektrische lantaarnselektrische lantaarns102verbruik van gas tbv de straatverlichting5051250001880 1890 1900 1910 1920 1930 19401950 1960 1970 1980 19901900 1910 1920 1930Fig. 47. In de jaren na de Eerste Wereldoorlog werd de Rotterdamsestraatverlichting met gaslantaarns in snel tempo vervangen doorelektrische straatverlichting.Fig. 48. Gas en elektriciteit werden beide geproduceerd met behulpvan kolen. Het elektriciteitsbedrijf had echter minder kolen nodig voordezelfde hoeveelheid licht en werd daarom vanaf 1925 belast met dezorg voor de openbare verlichtingKousjes en zelfwerkersAls we de straatverlichting van Rotterdam anno1992 vergelijken met die van rond 1800, dan vallentwee zaken onmiddellijk op. In het begin van denegentiende eeuw brandden veel minder lantaarnsin de Maasstad dan vandaag de dag, bovendien werdRotterdam twee eeuwen geleden nog verlicht doorkaarsen en olielampen. Straatlantaarns op elektriciteitwaren nog in geen velden of wegen te bekennenen gaslantaarns werden pas in 1835 in de Maasstadontstoken.Met de komst van het steenkoolgas verdwenen dekaarsen en olielampen geleidelijk uit het straatbeeld.In 1861 waren er nog slechts acht lantaarns die opolie brandden. Toch zou het nog tot 1929 duren eerde laatste werd gedoofd. Het is niet uitgesloten datde vervanging van plantaardige olie door petroleumertoe heeft bijgedragen dat de olielamp het nog zolang heeft uitgehouden in de Maasstad. De olielampheeft haar lange adem echter vooral te danken aaneen andere omstandigheid. Door de annexatie vanbuurgemeenten zonder gasfabriek bleef het aantalolielampen op peil. Want hoewel Rotterdam er devoorkeur aan gaf de hele stad met gas te verlichten,was dat niet altijd onmiddellijk te realiseren.Olielicht was bovendien bijzonder geschikt voortijdelijk verlichting. Aan de Heij bijvoorbeeld,die tegenwoordig Heijplaat heet, werden alleen's winters olielantaarns geplaatst. Van eind maarttot begin oktober werd de tijdelijke verlichting weeropgeborgen. 248Tegenover olie en kaarsen had gas duidelijk voordelen.Die voorsprong werd nog vergroot door deuitvinding van het gaskousje en de introductie vanhet gasgloeilicht. Uit een proef met gasgloeilichtin enkele lantaarns aan de Wijnhaven bleek dat degaskousjes zeer kwetsbaar waren: 'De verlichtingvoldeed wel, vooral wanneer de kousjes nieuw119120119-120