Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

4. De Electriciteitsquaestie7576besloot de gemeenteraad met ruime meerderheid tothet bouwen van een elektrische installatie voor lichten beweegkracht aan de Oostzeedijk.Zes raadsleden stemden tegen het voorstel, omdatze het niet eens waren met de financiële kant van dezaak. Zo deze gemeentelijke taak al rendement zouopleveren, dan liet het zich niet aanzien dat het veelzou zijn. 'Deze uitkomsten zijn zeker niet schitterend.Zij geven echter het bewijs, dat een centrale inrichtingvoor krachtsoverbrenging slechts dan niet al tenadeelig kan werken indien zij op zeer groote schaalarbeidt.' De grote gemeentelijke schuldenlast geboodeen zuinig beleid, maar de produktie van elektriciteitvoor havenkranen leverde nauwelijks voldoende opom het geïnvesteerde kapitaal terug te verdienen.Volgens berekeningen van De Jongh cs schommeldehet rendement tussen de 1,5 en 3,6 procent.En dat was zelfs een geflatteerd cijfer: 'Uitgaande vande veronderstelling dat een electrisch station voorverlichting noodzakelijk is, dan behoeven wij voorde oprichtings- en exploitatiekosten der krachtsoverbrengingslechts te letten op de extra uitgaven diedaarvan het gevolg zijn.' Bedrijfseconomisch gezienis op een dergelijke redenering veel aan te merken, 209te meer omdat het een onjuiste voorstelling vanzaken was. De elektriciteit voor de havenkranenwerd immers als hoofdzaak gezien, de verlichtingvan de stad als een extraatje. 210Het rendement op de krachtstroominstallatie wassterk afhankelijk van het tarief dat Van Doesburgh, detoekomstig directeur van het elektriciteitsbedrijf, aanHudig, de directeur van de Handelsinrichtingen, inrekening zou brengen voor het elektriciteitsverbruik vande havenkranen. Nu kon je in de Rotterdamse havenvoor tien gulden per dag een stoomkraan huren en hetwas dus zaak dat de elektrische kranen niet veel duurderuitvielen. 211 De Jongh cs meenden daarom dat het tariefvoor de Handelsinrichtingen op maximaal 7,5 cent perkWh kon worden gesteld. De afnemers van elektriciteitvoor licht moesten 40 cent per kWh betalen, een prijsdie Van Doesburgh destijds voor de kleine centraleLeeuwenlaan had berekend. 212Het schoot enkele raadsleden in het verkeerde keelgat,dat particuliere afnemers zoveel meer moestenbetalen dan de Gemeentelijke Handelsinrichtingen.De commissie voor Financiën mopperde dat7,5 cent per kWh nauwelijks verschilde van gratislevering. 213 De commissie voor de Gasfabriekenzag geen reden 'om voor dat doel met verlies tewerken'. Ook zij achtte het verschil tussen hettarief voor de Handelsinrichtingen en dat voorparticulieren te groot. 214 De raadscommissie voorde Handelsinrichtingen had de bui al zien hangenen adviseerde B & W om het tarief voor deGemeentelijke Handelsinrichtingen voorlopig buitenschot te laten. 'Hiermee heeft het publiek niets temaken.' 215 B & W ging op die suggestie in. 216Op 22 februari 1894 werd verder gepraat over detarieven, maar ook toen werd niet over elektrischekranen gesproken. Het tarief voor de verlichting endat voor de levering van krachtstroom aan particuliereafnemers werd aan de raad voorgelegd. 217 Evenalsde drie hoofdambtenaren meende B & W dat devraag naar krachtstroom voor particuliere afnemerslaag zou zijn. Om die vraag te stimuleren steldeB & W voor om een tarief van 25 cent per kWhte hanteren. 'Hoe weinig men voor deze ook laatbetalen, zij is altijd nog duurder dan bijvoorbeeldde kracht die een jongen trappende aan een draaibankontwikkelt. ... Wij hebben ons dan ook nietop de klein-industrie gebaseerd, doch wel gerekenddat de pakhuizen of andere inrichtingen die aan deRijnhaven zullen gebouwd worden de electriciteitzullen bezigen.' 218Het raadslid S. Muller meende dat het niet juistwas om voor licht zoveel meer te rekenen dan voorkracht, maar zijn amendement om de prijs voorkrachtstroom ook op 40 cent per kWh te stellen,haalde het niet. Een zelfde lot was het amendementvan raadslid M. Heybroek beschoren. 219 Heybroeksputterde over de speciale regeling voor afnemers meteen verbruik van meer dan 40 MWh. Voor zover hijkon nagaan was er in Rotterdam maar één zo'n groteklant en die zou in zijn eentje 28 procent van het ver-75-76