Licht op het GEB - Jan van den Noort homepage

4. De Electriciteitsquaestie7273Van IJsselsteyn, inmiddels bevorderd tot adjunctdirecteurvan Gemeentewerken, had namelijk vastwat kabelmateriaal van Siemens & Halske in huisgehaald en verzocht B & W dit materiaal te verzekerentegen brand en andere calamiteiten. B & W wasniet erg gecharmeerd van dit eigenmachtig optredenen sprak de wens uit niet nog eens voor zo'n faitaccompli te worden gesteld. De kabels werden echterwel verzekerd en de post werd, gecamoufleerdals 'vracht en inkomend recht van kabels', aan degemeenteraad voorgelegd en goedgekeurd. 199Op 13 juni 1892 presenteerden de drie directeurenhun eindrapport aan B & W. 200 Daarin steldehet driemanschap voor om Siemens & Halske deopdracht te gunnen. Het vijfleiderstelsel dat dezeonderneming in Rotterdam wilde introduceren boodhet voordeel dat de relatief hoge spanning voorde elektrische kranen op de zuidelijke Maasoever(440 volt) goed kon worden gecombineerd met delage spanning voor de verlichting op de noordelijkeMaasoever (110 volt). Doordat het systeem gebruikmaakte van vijf draden kon daartussen gemakkelijk4 x 110 volt worden verdeeld. 201 Dankzij het vijfleiderstelselkon vanuit het accumulatorenstationLeeuwenlaan (A) nu bovendien het Handelskwartierop de noordelijke Maasoever van elektriciteit wordenvoorzien. Daarmee verviel de aanleg van het derdeaccumulatorenstation. Het driemanschap stelde voorom zeven elektrische kranen aan te schaffen. Zesdaarvan waren bedoeld om te voldoen aan de veleverzoeken die de Rotterdamsche Lloyd aan degemeente richtte. 202Twijfel over systeem en kostenOp 22 november 1892 openden de wethoudervan onderwijs J. Drost en zijn collega van financiënE.E. van Raalte een offensief tegen het plan-Oostzeedijk. 203 Het was hen er niet om te doen degemeentelijke exploitatie van elektriciteit te voorkomen,maar zij hadden nogal wat twijfels over hetgekozen systeem. Was een gelijkstroomsysteem metaccumulatoren wel up-to-date? Ook bij de financiëlekant van de zaak hadden zij nogal wat vragen. Dekans leek namelijk groot dat de centrale een negatieffinancieel resultaat zou hebben. De opstellers van hetplan-Oostzeedijk waren zich daarvan bewust, maarhet had ze geen moment aan het twijfelen gebracht.Op de internationale elektriciteitstentoonstellingdie in 1891 te Frankfurt werd gehouden stond wisselstroomin het middelpunt van de belangstelling.Omdat de voordelen van wisselstroom met transformatorenbreed werden uitgemeten vroeg wethouderDrost zich af of het niet veel meer voor de hand lagom een dergelijk systeem in Rotterdam toe te passen.204 De drie directeuren meenden dat Frankfurthen 'geen nieuwe gezichtspunten' had opgeleverd, 205maar de belangrijkste adviseur van het drietal, deelektrotechnicus Van Cappelle, deelde dat standpuntniet. Hij was al jaren enthousiast over wisselstroomen had er in 1889 zelfs op aangedrongen om het inRotterdam te gebruiken. Wethouder Drost vroegdaarom om een aanvullend onderzoek door deskundigen.Hij werd hierin gesteund door zijn collegaVan Raalte, die de financiële inlichtingen maar sobervond. De raad stemde het voorstel echter af met dekleinst mogelijke meerderheid. 206Veel raadsleden waren tegen verder uitstel enC.E. van Stolk verwoordde waarschijnlijk de gedachtentoen hij zei: 'Vele gemeentenaren verlangen naarelectrisch licht. Waar wij veel missen dat het verblijfin andere gemeenten aangenaam maakt, mogen wijde verbetering van den nieuweren tijd niet tegenhouden.Het is ons financiëel belang, de ruim belastingbetalende burgers hier te houden. Ik beschouw het totstand komen van een installatie voor electrisch licht alsurgent, ook als werkkracht op de kaden onzer havenswaaraan wij zoveel tonnen gouds hebben besteed omze in leven te roepen, en die eerst tot waarde komen,als wij die even goed als de concurreerende havensvolgens de eischen des tijds bedienen kunnen.' 207De wethouders gaven de moed echter niet zo gauwop en maakten zeer ruim gebruik van de mogelijkheidvragen te stellen aan het driemanschap. Daarmeeleek de laatste barrière genomen. 208 Op 15 juni 18937374747572-75