Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
zichzelf in de buurt, uit Afrika, Brazilië en<br />
het Caribisch gebied.<br />
We wandelen verder langs de gang<br />
(steeg) van een turfdrager, een winkeltje<br />
en een Joodse koopman uit de Italiaanse<br />
vrijhaven Livorno tot we aankomen bij<br />
huis het Rode Paard (F). De huurder<br />
hiervan, Samuel de Crasto, is een Joodse<br />
chirurgijn-barbier uit Bordeaux. Hij<br />
behandelt vleeswonden en botbreuken<br />
en kan ledematen amputeren, maar je<br />
kunt ook bij hem terecht voor scheren<br />
en knippen. Chirurgijns staan lager op<br />
de maatschappelijke ladder dan ge-<br />
Zelfportret van Gaspar Méndez del Arroyo, alias<br />
Abraham Idaña. Titelblad van Libro yntitulado<br />
Providencia de dios […] (Amsterdam 1683) (Rare<br />
Book and Manuscript Library, Columbia University<br />
Libraries, NYC.).<br />
studeerde geneesheren, zoals Ephraim<br />
Bueno die verderop woont aan de<br />
Houtgracht. In tegenstelling tot dokters<br />
zoals Bueno mag De Crasto uitsluitend<br />
Joodse patiënten behandelen en knippen.<br />
Hij werkt ook voor Bikur Holim, een<br />
Sefardisch-Joodse organisatie belast met<br />
de ziekenzorg van armlastigen.<br />
Naast de chirurgijn huist Joshua Sarphati<br />
Pina (G). Hij is boekhouder en publiceert<br />
een succesvol boek over het internationale<br />
betalingsverkeer met de wervende<br />
titel De lichtende koopmans fackel en<br />
reductie van wisselen (1664).<br />
Leprozengracht en<br />
Zwanenburgerstraat<br />
Rechtsaf slaan we de Leprozengracht<br />
op. Hier zijn de huizen grotendeels in<br />
Sefardisch-Joodse handen. Zo is Leonora<br />
de Paz alias Ester Levi eigenares-<br />
bewoonster van huis de Cyperse Kat<br />
(H). Enkele katten zullen later ook<br />
haar grafsteen sieren op Beth Haim,<br />
de Joodse begraafplaats in Ouderkerk.<br />
Twee huizen verder (I) resideert David<br />
d’Aguilar, boekhouder en tolk van een<br />
schatrijke Portugees-Joodse koopman.<br />
Hij woont aan de straatkant en runt in<br />
het achterhuis een suikerraffinaderij.<br />
Na de Leprozengracht lopen we de Zwanenburgerstraat<br />
in. Deze huizenrij langs<br />
de Amstel is het deftigere gedeelte van<br />
Vlooienburg, al zitten er wel wat fabrieken<br />
en werkplaatsen, zoals de drukkerij<br />
van de rabbijn en auteur Menasseh<br />
ben Israel. Ondanks zijn internationale<br />
bekendheid levert zijn drukwerk onvoldoende<br />
op om zijn gezin te onderhouden.<br />
Menasseh woont in huis met zijn<br />
zwager, een geslaagde makelaar, en hun<br />
beider gezinnen. De zeven huizen naast<br />
het zijne worden bewoond door Joodse<br />
kooplieden en twee Noord-Franse<br />
textielververs. Daarna treffen we een<br />
volgende succesvolle Joodse drukker<br />
aan de Amstel: Joseph Athias (K). Athias<br />
is de eerste Jood die lid wordt van het<br />
boekdrukkersgilde. Hij werkt nauw samen<br />
met niet-Joodse drukkers, letterzetters<br />
en zakenpartners. Zo verkoopt hij<br />
met een katholieke weduwe naar eigen<br />
zeggen een miljoen Bijbels in Engeland<br />
en Schotland.<br />
Op de stoep voor Athias’ drukkerij kun<br />
je de weeïge geur opsnuiven van de<br />
naastgelegen suikerraffinaderij De Vier<br />
Suikerbroden (L), genoemd naar de<br />
vorm waarin de suiker wordt verkocht.<br />
Dit bedrijf van een lutherse suikerbakker<br />
uit Aken beslaat een groot deel van<br />
het binnenterrein. Tot het complex<br />
behoren ook huurwoningen met uitzicht<br />
over de Amstel, waar in 1639 de schilder<br />
Rembrandt en zijn Saskia tijdelijk<br />
verbleven. Twee huizen verder passeren<br />
we de rumoerige werkplaatsen van een<br />
hamerende koperslager uit Hamburg en<br />
zijn timmerende buurman uit Alkmaar,<br />
respectievelijk van lutherse en gereformeerde<br />
huize.<br />
VLOOIENBURG<br />
Korte Houtstraat<br />
Halverwege de Zwanenburgerstraat<br />
kunnen we de Korte Houtstraat in. Vlak<br />
na de hoek staat het huis genaamd<br />
Admiraal Tromp (M). Hier houdt een<br />
tweede Joodse chirurgijn praktijk. Aan<br />
de overkant zien we het uithangbord<br />
<br />
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong> 25
Change language