Geschiedenis Magazine 3 2024

More documents

Recommendations

Info

DEZE MAAND 400 JAAR GELEDEN 9 mei 1624 De WIC verovert de Bahia (Portugees-Brazilië) Piet Hein en het ‘groot desseyn’ 10 GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong>
RONALD PRUD’HOMME VAN REINE De West-Indische Compagnie werd opgericht in 1621, om na het aflopen van het Twaalfjarig Bestand met Spanje op zee de oorlog voort te zetten. De VOC deed dit in de Oost, de WIC richtte zich op de West en kreeg van de Staten-Generaal het alleenrecht op kolonisatie, handel en kaapvaart in de gebieden rond de Atlantische Oceaan. Hier hadden Spanje en Portugal – die sinds 1580 dezelfde koning hadden en dus beide vijand waren van de Republiek – veel lucratieve mijnen en plantages. Vooral de kolonies van Portugal waren aanlokkelijk. Er kwam behalve suiker ook verfhout vandaan, waar kleurstoffen voor textiel uit werden gewonnen. In oktober 1623 werd het plan opgesteld om die Portugese gebieden in de West samen met Portugese slavenforten in westelijk Afrika te veroveren: het ‘groot desseyn’. De eerste actie was gericht op de zwaarbewapende stad San Salvador aan de Bahia de Todos os Santos (de Allerheiligenbaai) in Brazilië. Dit was een grote en dus kostbare onderneming, wat verschillende leden van het WIC-bestuur, de Heren Negentien, huiverig maakte. De voorstanders meenden echter dat de Bahia, waar de grote WIC-schepen zonder problemen konden manoeuvreren, met een goede planning betrekkelijk gemakkelijk kon worden verrast. Vanuit de Bahia zouden vervolgens diverse andere gebieden in Amerika eenvoudig zijn te overvallen. Er was alleen wel wat haast bij: eind april, uiterlijk begin mei 1624 zouden de laatste suikerschepen van het seizoen naar Portugal vertrekken, en die wilde de WIC ook buitmaken. Met meerderheid van stemmen werd uiteindelijk besloten de vloot die onder leiding van de Amsterdammer Jacob Willekens voor een operatie tegen Portugees Luanda was bijeengebracht was (zie kader), eerst naar Brazilië te zenden. Rotterdammer Piet Hein – bij velen bekend als veroveraar van de Spaanse Zilvervloot – werd viceadmiraal. Hels vuur Aan het einde van 1623 was in alle stilte de vloot met bestemming San Salvador uitgerust: 22 schepen en 4 jachten, bemand met ongeveer 3300 koppen (inclusief een groot aantal soldaten) en bewapend met circa 450 kanonnen. Kolonel Johan van Dorth was aangewezen om als gouverneur op te treden nadat de stad was veroverd. De schepen bereikten de Bahia op 8 mei 1624 (behalve Van Dorths schip, dat onderweg afgedwaald was). Ze ankerden ‘s avonds op enige afstand, om niet te worden ontdekt. Die avond en nacht werd alles in gereedheid gebracht om de volgende ochtend te kunnen toeslaan. De Bahia is een wijde inham, afgescheiden van de oceaan door het eiland Taparica. San Salvador ligt aan de noordzijde van de ingang, aan een eigen baai op een steile heuvel. Vanuit drie forten hielden de Portugezen de binnenlopende schepen in de gaten; ook waren ze begonnen aan de bouw van een waterfort, met steil uit zee oprijzende muren, die met geschut waren bezet. De landingstroepen werden op de vier grootste Nederlandse schepen geconcentreerd. In de ochtend van 9 mei voeren de Nederlanders in de richting van het fort San Antonio, dat tezamen met de andere forten een hels vuur op hen opende. De kanonnen waren echter zo hoog opgesteld dat ze maar weinig schade aanrichtten. Om de vijand te misleiden bleven de landingstroepen, circa 1200 man, aanvankelijk bij de rest van de vloot, die de baai binnenzeilde en op een musketschot afstand van het waterfort voor anker kwam. Willekens stuurde drie boten met elk twintig man aan boord naar de Gezicht op San Salvador en de forten aan de ingang van de baai van waaruit de Nederlandse vloot beschoten wordt tijdens de verovering op 10 mei 1624 (detail van prent van Claes Jansz. Visscher uit 1624). Op het portret staat Piet Hein. Hij liet zich in 1625 voor het eerst schilderen, met de gouden ketting die hij van de Staten-Generaal had ontvangen als dank voor zijn inzet bij San Salvador. Hij gaf de opdracht aan de Rotterdamse schilder Jan Daemen Cool, in die jaren de toonaangevende portrettist van de Maasstad (kopie uit 1629 naar een origineel van Cool uit 1625; beide afbeeldingen, Rijksmuseum Amsterdam). GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong> 11
Page 1 and 2: WWW.GESCHIEDENISMAGAZINE.NL NUMMER
Page 3 and 4: 34 SPECIAL WO 2 Rotterdam Rotterdam
Page 5 and 6: TIPS VOOR DE BOEKENWEEK ‘Je weet
Page 7 and 8: Virtueel museum van Vlaanderen Onde
Page 9: 29 maart - 30 juni 2024 op Amstel 5
Page 13 and 14: In 1625 heroverden Spaans-Portugese
Page 15 and 16: OVERLEVEN IN KOBARID Het Sloveense
Page 17 and 18: DAAN NIJSSEN In 128 v. Chr. kwam de
Page 19 and 20: ZIJDEROUTE Perzische strijders, wan
Page 21 and 22: Hoog tijd voor een boek van Walburg
Page 23 and 24: In de Amsterdamse buurt Vlooienburg
Page 25 and 26: zichzelf in de buurt, uit Afrika, B
Page 28 and 29: MACHTIGE VROUWEN Moeders des Vaderl
Page 30 and 31: niet zien. Wel benoemde ze generaal
Page 32 and 33: 6 Albertine Agnes met haar kinderen
Page 34 and 35: SPECIAL WO II Conservatieve student
Page 36 and 37: daartoe te bespreken tijdens de bor
Page 38 and 39: SPECIAL WO II Hitlers waagstuk Op 9
Page 40 and 41: Oorlogsposter, met onderin de in me
Page 42 and 43: Een Canadese soldaat in actie in Ca
Page 44 and 45: en massale vuurkracht van schepen,
Page 46 and 47: westkust te moeizaam verloopt beslu
Page 48 and 49: SPECIAL WO II Zwitserland tijdens d
Page 50 and 51: zekeringen om kortsluiting te voork
Page 52 and 53: TENTOONSTELLING De verlaten stad Ma
Page 54 and 55: van de seksualiteit en verleiding.
Page 56 and 57: Angst voor rabiës in de 19 de eeuw
Page 58 and 59: Hondenpenning Waar rabiës op het p
Page 60 and 61:
Saga’s Kostuumontwerp uit 1876 va
Page 62 and 63:
Het feit dat er op IJsland geen pol
Page 64 and 65:
5 vliegen elkaar naar de keel’. D
Page 66 and 67:
19DE EEUW Amerikaanse roofridders O
Page 68 and 69:
met een aantal spoorwegmagnaten, me
Page 70 and 71:
MET RECEPT WAT DE POT SCHAFTE Eten
Page 72 and 73:
BOEKEN FENNEKE SYSLING Tokiotribuna
Page 74 and 75:
DJOEKE VAN NETTEN Gewone Amsterdamm
Page 76 and 77:
HENK SLECHTE De kleine Napoleon ‘
Page 78 and 79:
AGENDA Haags Historisch Museum Roel
Page 80 and 81:
Het Spoorwegmuseum viert een feestj
Page 82 and 83:
VOLGEND NUMMER Japanse troepen op R
Page 84:
Herman de Liagre Böhl Connie Patij
show all

Geschiedenis Magazine 3 2024

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?